ความตายที่แม่เมาะ

น านหลายสิบปี ที่โรงไฟฟ้าแม่เมาะสวมบทเพชฌฆาต หยิบยื่นความป่วยไข้ ความตายให้กับชาวบ้านแม่เมาะ ภาพเหล่านี้ถูกห่อหุ้มไว้ด้วยเทศกาลท่องเที่ยว ความบันเทิงและเสียงหัวเราะที่ซ่อนน้ำตาไว้ภายใน ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปเนิ่นนานเพียงใด

เวลาเดินเร็วจนเราก้าวย่างเข้าปีใหม่มาได้เกือบจะหนึ่งเดือนแล้ว แต่สำหรับผู้ป่วยชาวแม่เมาะที่ได้รับผล กระทบจากการดำเนินงานของโรงไฟฟ้าแม่เมาะยังคงรอคอยอย่างมีความหวังที่จะได้รับการเยียวยา

รายล่าสุดที่จากโลกนี้ไปเมื่อปลายปีที่ผ่านมาเป็น 1 ใน 4 ผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบชุดแรกยื่นฟ้อง กฟผ.แม่เมาะ ให้เยียวยาความทุกข์ทรมานกับอาการเจ็บป่วยที่เกิดจากสารซัลเฟอร์ไดออกไซด์จน ช่วงชีวิตที่เหลืออยู่ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจในการดำรงชีวิต

มาถึงวันนี้กลุ่มผู้ป่วยชุดแรกได้จากลาโลกนี้ไปหมดแล้ว แต่การเดินหน้าเพื่อเรียกร้องการเยียวยาแก่ผู้ที่ได้รับผลกระทบที่ยื่นฟ้องเพิ่มอีกหนึ่งร้อยกว่าราย ยังคงรอความหวังจากกระบวนการยุติธรรมที่ กฟผ.ยื่นอุทธรณ์คดี โดยไม่รู้ว่าต้องรอไปอีกนานแค่ไหน และผู้ที่ได้รับผลกระทบจะอยู่รอวันนั้นได้ครบทุกคนหรือไม่ ยังคงเป็นคำถามที่รอคำตอบมานานนับสิบปี

ในขณะที่ กฟผ.แม่เมาะ ยื่นอุทธรณ์ต่อคำพิพากษาที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำตัดสินให้จ่ายค่าชดเชยให้เหยื่อ รายละ 240,000 บาท อาจจะดูเป็นเงินเพียงน้อยนิด แต่สำหรับผู้ป่วยที่เป็นคนในพื้นที่ได้ผลกระทบจากการดำเนินงานของโรงไฟฟ้า ที่แต่ละปีมีผลกำไรมหาศาลนั้นเป็นเงินที่ผู้ได้รับผลกระทบควรได้ในยามที่เขา เหล่านั้นยังมีลมหายใจอยู่ หาใช่ได้รับการเยียวยาในยามที่เหลือแต่เพียงชื่อในฐานะโจทก์โดยที่ไม่รู้ว่า ความยุติธรรมที่เขาเหล่านั้นควรได้รับจะมาถึงเมื่อใด

ปฏิเสธไม่ได้ว่าการก่อเกิดของโรงไฟฟ้าพลังไอน้ำแม่เมาะนำความเจริญรุ่งเรืองมาสู่คนท้องถิ่นส่วนหนึ่ง มีชุมชนใหม่เกิดขึ้น มีการจ้างแรงงานคนในท้องถิ่น ในขณะที่ความรู้สึกหวาดหวั่นของชาวบ้านก็ถูกลบเลือนด้วยโฆษณาชวนเชื่อในรูปแบบต่างๆ รวมทั้งการเชื้อเชิญให้คนต่างถิ่นไปเที่ยวแม่เมาะที่ยังมีศักยภาพในการท่องเที่ยวสูง ‘เทศกาลท่องเที่ยวแม่เมาะ’ ก็ไม่ต่างไปจากงานรื่นเริงบนแหล่งวัตถุดิบถ่านหินที่ซึมซับคราบน้ำตาของผู้ได้รับผลกระทบ

การมีอยู่ของโรงไฟฟ้าแม่เมาะอาจทำให้ลำปางเป็นพื้นที่ที่มีคุณค่าในเชิงเศรษฐกิจ และโรงไฟฟ้าแม่เมาะคงอยู่คู่กับคนลำปางต่อไปอีกยาวนานนับสิบปี จนกว่าวัตถุดิบถ่านหินจะหมดไป หรือเหลือจำนวนน้อยไม่เพียงพอในการผลิตกระแสไฟฟ้าอีก ถึงวันนั้นลำปางก็จะมีแหล่งท่องเที่ยวที่ยังอุดมสมบูรณ์ และคงความเป็นธรรมชาติอันงดงามไว้เหมือนแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติอื่นๆของจังหวัดลำปาง ที่ยังไม่ถูกรุกรานจากคนต่างถิ่น

จาก แนวคิดในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวที่ให้ความสำคัญกับสิ่งก่อสร้างมากกว่าการ อนุรักษ์ธรรมชาติดั้งเดิม แร็ค ลานนาเชื่อว่าผู้บริหารโรงไฟฟ้าแม่เมาะคงไม่ซ่อนความจริงที่โหดร้ายไว้ เบื้องหลังเทศกาลงานรื่นเริงที่เหมือนทำนาบนหลังผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบ โปรยเงินเพื่อสร้างภาพ

เทศกาลนี้จัดมาอย่างต่อเนื่องนับสิบปี ควบคู่มากับเสียงเรียกร้องของคนท้องถิ่นให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ดูแลใส่ใจในผลกระทบอันอาจเกิดขึ้นจากการผลิตไฟฟ้า เช่นเดียวกับคนในท้องถิ่นอื่นๆ โครงการโรงไฟฟ้าถ่านหิน บ้านกรูด บ่อนอก อำเภอทับสะแก จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ของ กฟผ. โรงไฟฟ้าที่บางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา ของบริษัทสยามเอ็นเนอร์ยี จำกัด

พวกเขามีสิทธิที่จะเรียกร้อง และแสดงความกังวลห่วงใยในการที่คนต่างถิ่นไปใช้ผืนดินของเขา ทรัพยากรธรรมชาติของเขา ส่งออกความเจริญไปสู่คนในเมืองใหญ่ ทิ้งภาระเสี่ยงภัยไว้กับชาวบ้าน ตาสี ตาสา ที่ไม่มีพลังจะไปต่อสู้เรียกร้องความเป็นธรรมใดๆ นอกจากยอมจำนน และยอมเชื่อในสิ่งที่ “คนต่างถิ่น”บอกพวกเขา