มะนาวเงินล้านพลิกชีวิต คู่ทรหดพ่อเอนกแม่หล้าไร่กาญจนา

จำนวนผู้เข้าชม

“ชีวิตต้องดิ้นรน เพราะความจนมันมันน่ากลัว” ประโยคยอดฮิตที่ใครๆก็หยิบมาใช้เป็นยาชูกำลังในยามสู้ชีวิต แต่ประโยคนี้ ดูเหมือนจะเบาไปสำหรับตำนานชีวิตสู้ของคู่ทรหด “พ่ออเนกและแม่หล้า” เจ้าของไร่มะนาวกาญจนา แห่งบ้านแจ้คอน ต.ทุ่งผึ้ง อ.แจ้ห่ม จ.ลำปาง ภายใต้พลังความเชื่อว่า “ทุกชีวิตย่อมมีหนทางเดิน”  ส่งผลให้ทั้งคู่ พลิกชีวิตจากอาชีพรับจ้าง และเกษตรกรที่ยากไร้ กลายเป็นเกษตรกรตำนาน “มะนาวเงินล้าน” อย่างน่าทึ่ง

          พ่อเอนก  ประสม เจ้าของไร่กาญจนา เกษตรกรวัย 55 ปี และ แม่หล้า กาญจนา คู่ชีวิตวัย 53 ปี บอกเล่าถึงเรื่องราวชีวิตก่อนจะเดินมาถึงเส้นทางขายมะนาวส่งออกและเป็นเจ้าของไร่มะนาวเงินล้านทุกวันนี้ เล่าให้เราฟังย้อนหลังไปเมื่อ 20 ปีก่อน ตั้งแต่ยังเป็นหนุ่มสาว อาชีพหลักคือรับจ้าง และทำนาข้าวไร่ ทำเกษตรปลูกพืชผักมาเป็นร้อยชนิด รับจ้างช่วงนอกฤดูทำนามาสารพัด แต่ชีวิตก็ยังไม่เรียกได้ว่าพอมีพอกิน เมื่อโอกาสมาถึงจุดเปลี่ยนของชีวิตครั้งแรก ประมาณปี 2539 ได้รับคำแนะนำจากเกษตรตำบลทุ่งผึ้ง(สุวัฒน์ เหลี่ยมวานิช) ให้ลองปลูกมะนาวกิ่งตอน(พันธุ์ผสมตาฮิติ) ซึ่งทนแล้ง ศัตรู และโรคพืช จึงเริ่มต้นลองปลูกในพื้นที่ของแม่ยายที่มีอยู่เพียง 2 ไร่  ขายลูกละ 50 สตางค์ ส่วนหนึ่งปลูกลงดิน และอีกส่วนหนึ่งปลูกในท่อซีเมนต์ ในสวนลำไยและสวนอื่นแบบผสมผสานตามแนวพระราชดำริพระเจ้าอยู่หัวราชการที่ 9  เปลี่ยนแปลงชีวิตแบบค่อยเป็นค่อยไป

          สมัยนั้นการปลูกมะนาวเหมือนจะเป็นเรื่องใหม่ที่เรายังไม่เคยทำ เพราะเรารู้ว่า มะนาวเป็นพืชที่ดูแลยาก แต่เมื่อโอกาสมาถึงคำว่า “ต้องลอง” ก็ผุดขึ้นมาในสมองทันที เริ่มจากซื้อกิ่งตอนจากคุณสุวัฒน์ มา 200 กิ่ง ลงทุนครั้งแรกไม่เกิน 5,000 บาท เริ่มปลูกลงดิน เก็บมะนาวขายเป็นรายได้พอกิน ส่วนที่เหลือก็ปลูกพืชผักอย่างอื่นตามวิถีพอเพียง ผ่านไป 5 ปี เริ่มมีรายได้ชัดเจนจึงเริ่มคิดขยายผลผลิต  จึงไปขอเรียนรู้การทำกิ่งตอนมะนาวจากผู้รู้ สมัยนั้นรู้จักกับภารโรงของสำนักงานเกษตรอำเภอแจ้ห่ม ผู้มีความเชี่ยวชาญเรื่องกิ่งตอน จึงได้เทคนิคมาทำกิ่งตอนมะนาวของตัวเอง จากนั้นก็เริ่มเก็บเงินจากการขายมะนาวมาซื้อที่ดินเพิ่ม ทั้งที่ดินโฉนด และเอกสารสิทธิ์ที่ดินทำกิน สปก.  จนทุกวันนี้มีพื้นที่กว่า 80 ไร่  

         ในระยะแรก ผลผลิตมะนาวยังถือว่าไม่มากนัก แต่ก็เก็บขายได้ตลอดปี “บางคนหัวเราะเยาะผมว่าจะทำได้อย่างไร โดยเฉพาะการปลูกมะนาวนอกฤดูกาล เทคนิคการเพาะปลูกแบบผสมผสานกับการทำสวนลำไยพร้อมๆกัน การใช้ปุ๋ยหมักที่เราทำเอง มีส่วนลดต้นทุนมาก ผมเลี้ยงหมูหลุม เพื่อเอามูลมาผสมกับใบลำไยแห้ง ไม่ต้องเผา แต่เอามาทำปุ๋ยหมักอย่างดี มีเทคนิคการตัดแต่งกิ่ง การให้น้ำ การใช้ปุ๋ยเราก็มีปุ๋ยเคมีเร่งแต่ใช้ลงดินในสัดส่วนที่ถูกต้องที่ปลอดภัย ปลูกพืชอย่างอื่นปะปนกันได้ไว้กิน ไว้ขาย ใช้ประโยชน์ให้คุ้มค่า”

ด้วยเหตุนี้มะนาวที่เขาปลูกจึงมีจุดเด่นคือ ไม่ต้องพ่นยาฆ่าแมลงสารใดๆ มั่นใจได้ว่ามะนาวทุกลูกปลอดภัยไร้สาร และได้รับการรับรองจากกรมวิชาการเกษตร ซึ่งตอนนี้ความต้องการบริโภคมะนาวปลอดสารมีมากทั้งในและต่างประเทศ  ส่วนผลผลิตของไร่กาญจนาสามารถเก็บเกี่ยวได้ทุกเดือน มะนาว 1 ต้น เก็บเกี่ยวทั้งปีได้ประมาณต้นละ 200 ก.ก. ทำรายได้ดีอย่างไม่น่าเชื่อ

        “ด้วยนิสัยส่วนตัวผมชอบทำงานจิตอาสา ช่วง 3 ปีแรก ยังไม่มีคนรู้จักมะนาวที่ผมปลูก ผมก็กล้าลงทุน แจก และให้เป็นของฝาก ไปงานบุญ งานกุศล ประชุมทุกแห่ง เอามะนาวใส่ถุงละ 1 ลูก ใส่กระดาษเล็กๆเขียนเบอร์โทรติดไว้ คนที่รับแจกหรือได้เป็นของฝาก เมื่อเขาได้ชิมก็ชอบ โทรติดต่อกลับมาขอซื้อ หรือสนใจรับเอาไปขาย นั่นคือจุดเริ่มต้นของการตลาดแบบบ้านๆ จากนั้นก็เริ่มเสาะหาตลาด ในจังหวัดใกล้เคียง เชียงใหม่ เชียงราย ด้วยการเอาใส่รถกระบะ บรรทุกไปขายตามตลาดใหญ่ๆ ก็มีคนมารับซื้อ ในระยะไม่เกิน 10 ปี เราไม่ต้องออกไปหาตลาดแล้วทุกวันนี้มีพ่อค้ามาซื้อเองถึงสวน ราคาตั้งแต่ กก.ละ 20บาท ไปจนถึงสูงสุดที่เราเคยขายได้คือ กก.ละ 120 บาท ในช่วงมะนาวขาดแคลน เพราะเรามีผลลิตขายตลอดปี ซึ่งเป็นจุดแข็งของการสร้างรายได้”

         จากความสำเร็จที่ไม่ต้องบรรยายเป็นคำพูดมากมาย แต่ประจักษ์ด้วยสายตาและการรับรู้ในท้องถิ่น ประกอบกับความต้องการตลาดมะนาวตาฮิติเริ่มมีความต้องการสูงขึ้น มีช่องทางตลาดในกรุงเทพ ภาคอีสานและภาคใต้ ส่งผลให้มีเพื่อนเกษตรกรเริ่มสนใจ พ่ออเนกและแม่หล้าจึงแบ่งปันความรู้และประสบการณ์ขยายวงออกไปในตำบลทุ่งผึ้งมากมาย ทำให้ขณะนี้มีเกษตรกรที่ร่วมเป็นสมาชิกเครือข่ายผู้ปลูกและขายผลผลิตร่วมกันไม่น้อยกว่า 500 ราย มีพื้นที่ปลูกรวมไม่น้อยกว่า 2,000 ไร่ และยังมี เกษตรกรบางส่วนที่ปลูกแล้วแต่ยังไม่เป็นเครือข่ายกันอีกนับร้อยราย เส้นทางการแบ่งปันนี้เกิดขึ้นจากหลักคิดที่เขาทั้งสองพึงระลึกเสมอว่า

         “ถ้าเรารักบ้านเกิด เราจะไม่ยอมปล่อยให้คนบ้านเดียวกับเราอยู่ข้างหลัง เราจะเดินไปด้วยกัน ลืมตาอ้าปาก อยู่ดีกินดีไปด้วยกัน”

ตำบลทุ่งผึ้งอำเภอแจ้ห่ม จึงกลายเป็นแหล่งปลูกมะนาวตาฮิติ ที่มีผลผลิตรองรับตลาดที่มีศักยภาพ ข้อดีของผลผลิตมะนาวสายพันธุ์นี้คือ มีผลขนาดใหญ่ เปลือกบาง ไร้เมล็ด มีน้ำมาก เหมาะกับร้านอาหาร และผู้บริโภคทั่วไป และมีโอกาสค่อนข้างสูงในตลาดต่างประเทศอย่าง จีน มาเลเซีย และตะวันออกกลางบริโภคมะนาวเฉลี่ยประมาณ คนละ 2 กก.ในช่วงฤดูถือศีลอด ซึ่งเส้นทางส่งออกนี้ ได้ผ่านการลงนามตกลงความร่วมมือทางการค้า เพื่อซื้อขายมะนาวกับบริษัทผู้ส่งออกในสมาพันธ์เอสเอ็มอีไทย ไปเมื่อ วันที่ .8...มีนาคมที่ผ่านมา

นอกจากนี้ ยังมีแนวทางที่จะร่วมมือกับหน่วยงานหลายฝ่ายเพื่อพัฒนาแปรรูปมะนาว เพื่อเพิ่มมูลค่าในอนาคต ไม่ว่าจะเป็นการแปรรูปวิตามินซีจากมะนาว หรือการแปรรูปอื่นๆที่ให้คุณค่าทางสมุนไพร เป็นหนทางเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกรในอนาคต    

        “ทุกวันนี้ผมมีโอกาสได้ไปเป็นวิทยากร แบ่งปันความรู้และประสบการณ์ให้กับเพื่อนเกษตรกร ผมจะมีความสุขและพูดได้เต็มปากทุกครั้งว่า ก่อนหน้าที่จะปลูกมะนาว เราทำมาทุกอาชีพ ทำนา ปลูกผัก เป็นพ่อค้าแม่ค้าหาบ รับจ้างหั่นใบยาสูบเข่งละ 20 บาทก็ทำมาแล้ว มีอาชีพเดียวที่ไม่เคยทำคือเป็นโจรผู้ร้าย ถึงแม้ความยากจนจะเป็นอุปสรรค แต่ในเมื่อเรามีสองมือ สองเท้า ทำงานได้ เราก็เชื่อว่าทุกชีวิตต้องมีหนทางเดิน สิ่งไหนไม่รู้ก็ถามจากผู้รู้ พัฒนาตัวเองไม่มีสิ้นสุด จากเกษตรกรจนๆที่อยากได้แค่เงินหมื่นเงิน แสน พลิกชีวิตรับเงินล้านอวดได้ไม่อายใคร”

         วิถีและวิธีคิด เหล่านี้ไม่ได้สร้างมาแค่ไม่กี่วัน สิ่งเหล่านี้สร้างมาจากความเป็นเกษตรกรก้าวหน้า เพราะนอกจากอาชีพที่มั่นคง รายได้มั่งคั่ง มิตรภาพและเกียรติแห่งชีวิตของครอบครัวนี้ ยังการันตีด้วยรางวัลมากมาย เป็นสิ่งที่พิสูจน์ได้ว่าเกษตรกรอยู่ดีกินดีนั้นมีอยู่จริง

  

          (หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ ฉบับที่ 1121 วันที่ 17-23 มีนาคม 2560)