พระเมตตาแผ่ไพศาล “ศูนย์ศิลปาชีพลำปาง” จากบ้านแม่ต๋ำถึงบ้านทุ่งจี้ รอยต่อแห่งโอกาสและชีวิตใหม่ของราษฎร

 

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชปณิธานแน่วแน่ในการยกระดับคุณภาพชีวิตของราษฎรไทย โดยเฉพาะผู้ที่ยากไร้ในพื้นที่ทุรกันดาร ให้มีอาชีพ มีรายได้ และสามารถพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน พระมหากรุณาธิคุณนี้ได้ปรากฏชัดในหลายพื้นที่ทั่วประเทศ รวมถึงจังหวัดลำปาง ที่กลายเป็นแหล่งรวมพลังแห่ง “ศิลปาชีพ” อันงดงามและทรงคุณค่า

 เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎร และติดตามการดำเนินงานโครงการศิลปาชีพบ้านแม่ต๋ำ เมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2541  ภาพจาก 90route 

• จากแรงบันดาลใจแห่งบ้านแม่ต๋ำ

เรื่องราวเริ่มต้นขึ้นเมื่อวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2527 ระหว่างที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถในรัชกาลที่ 9 เสด็จฯ แปรพระราชฐานประทับแรม ณ พระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ และได้เสด็จเยี่ยมราษฎรในอำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง พระครูโสภณคุณารักษ์ เจ้าคณะอำเภอเสริมงาม ได้กราบบังคมทูลถึงความยากลำบากของชาวบ้านแม่ต๋ำ ซึ่งส่วนใหญ่มีอาชีพทำไร่เลื่อนลอย รับจ้างตัดไม้ ไม่มีรายได้มั่นคง

เสด็จศูนย์ศิลปาชีพแม่ต๋ำ อ.เสริมงาม 

เมื่อทรงทราบถึงความเดือดร้อน สมเด็จพระนางเจ้าฯ ได้เสด็จฯ ไปทอดพระเนตรพื้นที่ด้วยพระองค์เอง และมีพระราชเสาวนีย์ให้จัดตั้ง “ศูนย์ศิลปาชีพบ้านแม่ต๋ำ” ขึ้น เพื่อให้ชาวบ้านได้ฝึกฝนอาชีพและสร้างรายได้ที่มั่นคง โดยเริ่มจาก งานทอผ้าฝ้าย ซึ่งเป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมของชาวบ้าน ต่อมาขยายไปสู่งาน เครื่องปั้นดินเผา แกะสลักไม้ ทอผ้าไหม ปลูกหม่อนเลี้ยงไหม และจักสานไม้ไผ่ ทำให้บ้านแม่ต๋ำกลายเป็นชุมชนต้นแบบของการฟื้นฟูอาชีพจากพระราชดำริ

ขอบคุณภาพจาก สถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย (องค์กรมหาชน)

• พัฒนาสู่บ้านทุ่งจี้ แหล่งฟื้นป่าและชีวิต

ต่อมาในปี พ.ศ. 2539 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชดำริขยายผลการพัฒนาไปยังพื้นที่รอยต่อของอำเภอเมืองลำปาง เมืองปาน และแจ้ห่ม ซึ่งในอดีตเคยประสบปัญหาการบุกรุกป่าและทำไร่เลื่อนลอย จนป่าไม้เสื่อมโทรมและชาวบ้านขาดอาชีพ

จึงทรงพระราชทานจัดตั้ง “โครงการพัฒนาพื้นที่รอยต่อฯ บ้านทุ่งจี้” หรือที่รู้จักกันในนาม “ศูนย์ศิลปาชีพบ้านทุ่งจี้” เพื่อแก้ไขปัญหาการทำลายป่าและสร้างทางเลือกใหม่ให้ราษฎร โดยส่งเสริมอาชีพจากภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น แกะสลักไม้ ทอผ้า จักสาน และเครื่องปั้นดินเผา จนสามารถช่วยเหลือครัวเรือนในพื้นที่กว่า 100 ครัวเรือนให้มีงานทำ มีรายได้ และหันกลับมาร่วมกันอนุรักษ์ผืนป่าต้นน้ำ

 

ขอบคุณภาพจาก สถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย (องค์กรมหาชน)

• จากศิลปะสู่วิถีชีวิตยั่งยืน

พระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระพันปีหลวง ไม่เพียงพลิกฟื้นแผ่นดินให้กลับมาอุดมสมบูรณ์ แต่ยังปลุกหัวใจของผู้คนให้ลุกขึ้นพึ่งพาตนเอง ศูนย์ศิลปาชีพทั้งบ้านแม่ต๋ำและบ้านทุ่งจี้จึงไม่ใช่เพียงแหล่งเรียนรู้งานฝีมือ หากแต่เป็นสัญลักษณ์ของ “โอกาส” และ “ชีวิตใหม่” ของพสกนิกรที่ได้รับพระเมตตาอย่างหาที่สุดมิได้