ถ้ำหลวง สูญ-หา-เจอ-รอด-ฟื้น สารคดีมีชีวิต ไทยพีบีเอส

จำนวนผู้เข้าชม

เราหลายคนอาจติดภาพในใจว่า ถ้าจะดูสารคดีต้องฝีมือต่างชาติ โดยเฉพาะที่คนไทยส่วนใหญ่รู้จักNational Geographic มหาอำนาจของโลกด้านสารคดีของสหรัฐ  แต่ในความเป็นจริงฝีมือการสร้างสารคดีของคนไทย ก็ไม่แพ้ฝรั่ง สารคดีหลายเรื่องที่เราดูด้วยความชื่นชม เป็นสารคดีฝีมือไทย

ในช่วงปีที่ผ่านมา คงไม่มีเรื่องราวใดอีกแล้ว ที่จะน่าสนใจนำมาสร้างเป็นสารคดีมากไปกว่าปรากฎการณ์หมูป่าติดถ้ำ ก่อนหน้าหนี้ สำนักข่าว ABC ออสเตรเลีย ก็ได้เผยแพร่สารคดีกู้ชีพ “หมูป่า” โดยมีไฮไลต์การสัมภาษณ์นักดำน้ำอังกฤษ และคู่ดำน้ำชาวออสเตรเลีย

ปีนี้ ไทยพีบีเอส ซึ่งได้สร้างชื่อด้วยข่าวถ้ำหลวง จนกระทั่งชุมชนพันธุ์ทิพย์โหวตให้เป็นสถานีในดวงใจอันดับหนึ่ง ได้ถอดบทเรียน ปฎิบัติการถ้ำหลวง ออกมาในรูปแบบสารคดี เสนออีกแง่มุมหนึ่งที่เราอาจมองข้ามไป ด้วยฝีมือไทย และถือเป็นของขวัญปีใหม่สำหรับผู้ที่ติดตามไทยพีบีเอส

ในสถานการณ์ข่าวอ่อนไหว 13หมูป่าติดถ้ำ สังคมมีคำถามมากมาย ในการรายงานข่าวของสื่อมวลชน มีทั้งการรายงานข่าวในเชิงไสยศาสตร์ ข่าวลือ ข่าวที่ไม่มีที่มา จนแม้กระทั่งการปลอมตัวเป็นกู้ภัย เข้าไปปะปนกับเจ้าหน้าที่ซึ่งกำลังปฏิบัติการ การใช้โดรน  ซึ่งละเมิดข้อห้าม และเสี่ยงต่ออุบัติเหตุที่จะเกิดกับ ฮ.ลำเลียงหมูป่า

ความสับสนอลหม่าน ในการทำข่าว ที่คิดแต่เพียงขายข่าว ไม่มีความรับผิดชอบ ไม่มีหลักการในการทำงาน ทำให้ภาพของสื่อสาธารณะ เช่น ไทยพีบีเอส โดดเด่นขึ้นมา ด้วยการทำงานที่มีความรับผิดชอบสูง มีการผลิตรายการด้านข่าวสารที่มีคุณภาพสูง หน้าที่เหล่านี้ถูกกำหนดไว้ในกฎหมายไทยพีบีเอส ซึ่งเป็นเสมือนเข็มทิศเดินทางของผู้ปฎิบัติงานข่าวและรายการทั้งระบบ

เฉพาะเหตุการณ์ข่าวถ้ำหลวงข้อบังคับว่าด้วยจริยธรรมวิชาชีพเกี่ยวกับการผลิตและการเผยแพร่รายการ ของไทยพีบีเอส  เขียนไว้ว่า จะต้องให้ความสำคัญกับแหล่งที่มา ความถูกต้องของข้อมูล อีกทั้งเมื่อเกิดเหตุ ต้องรายงานเฉพาะข้อมูลที่สำคัญ และต้องไม่ละเลยการตรวจสอบความถูกต้องก่อนรายงาน

การทำงานข่าวที่มีหลักจริยธรรมกำกับอย่างเข้มข้นเช่นนี้ เป็นเรื่องยากสำหรับสื่อเชิงพาณิชย์ ที่มุ่งเน้นขายข่าว มีกำไร ขาดทุน ความอยู่รอดเป็นตัววัดความสำเร็จ แต่ก็เป็นเรื่องที่อธิบายยากสำหรับสังคมไทย ที่ใช้เรทติ้งเป็นตัววัดความพึงพอใจ แน่นอนสำหรับสารคดีคุณภาพถ้ำหลวง เรื่องนี้ หากจะวัดว่าในช่วงไพร์มไทม์ สารคดีไทยพีบีเอส กับบันเทิงคดี หนัง ละคร เกมโชว์ ในช่องอื่นๆ ก็อาจจะดึงคนที่เป็นแฟนประจำในช่องนั้นๆมาไม่ได้ง่ายนัก เพราะคำว่าคุณภาพกับเรทติ้งนั้นอาจไม่ใช่เรื่องเดียวกัน

นี่เป็นเรื่องที่ท้าทาย มิเพียงท้าทายคนทำงานสื่อสาธารณะ ที่ต้องมีหลักคิด มีวิธีทำงาน ที่แตกต่างจากสื่อเชิงพาณิชย์ หรือแม้แต่แตกต่างจากวิถีของตัวเองที่เคยทำงานสื่อในภาคเอกชนมาก่อน  หากแต่ยังท้าทายสังคม ที่จะต้องปรับ ต้องเปลี่ยนทัศนคติของพวกเขาที่มีต่อสื่อสาธารณะ ว่านี่มิใช่สื่อที่ต้องตอบสนองตลาดผู้บริโภค แต่ขณะเดียวกันก็ไม่อาจละเลยที่จะต้องให้มีจำนวนคนดู คนติดตาม ในจำนวนที่ไม่น้อยกว่าไปกว่าสื่อเชิงพาณิชย์ช่องอื่นๆด้วย

สิ่งใดที่เรียกว่า เป็นภาพสะท้อนของความเป็นสื่อสาธารณะ ที่มีความรับผิดชอบสูง มีคุณภาพสูง อาจมีคำตอบอยู่ใน สารคดีถ้ำหลวง สูญ-หา-เจอ-รอด-ฟื้น 5 ตอนต่อเนื่อง รับชมพร้อมกันทั่วโลก 14-18 มกราคมนี้ เวลา 20.40-21.30 น. ทางไทยพีบีเอส

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ฉบับที่ 1212 วันที่ 11 - 17 มกราคม 2562)