ประวัติศาสตร์มีชีวิต นั่งรถม้า'เล่าเรื่องลำปาง'

จำนวนผู้เข้าชม

“นั่งรถม้ากันไหม”....ไปก็ไป

“ม้าลำปางทำไมตัวเล็กจัง...สงสารม้า”

คำถามที่มักมีคนพูดกันบ่อยๆ ในเรื่องรถม้าลำปางที่ใช้วิ่งบริการท่องเที่ยว นั่งรถม้ารอบเวียง (นั่งรถม้าชมรอบเมือง) เป็นความเข้าใจผิด เรื่องสรีระและศักยภาพของสายพันธุ์ม้าค่อนข้างมาก

ม้าลำปางเป็นสายพันธุ์โบราณหลายร้อยปี และยังมีหลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน เป็นมรดกทางธรรมชาติ ให้เป็นเอกลักษณ์ของเมืองลำปาง ถูกเรียกขายว่า “เมืองรถม้า” มาถึงทุกวันนี้

เมื่อลานนาBizweek ได้ไปร่วมขบวนนั่งรถม้า ตามโปรแกรมการท่องเที่ยวรถม้า ที่มีเสียงบรรยาย (Audio guided tour ) ในขณะท่องเที่ยว โดยมูลนิธิม้าลำปาง จัดขึ้นเป็นโปรแกรมตัวอย่างให้แก่ บริษัททัวร์ และไกด์ รวมไปถึงผู้แทนจากบริษัททัวร์ออสเตรเลีย มาทดลองโปรแกรมเที่ยว ชมพิพิธภัณฑ์มีชีวิต ชมม้าสายพันธุ์พื้นเมืองลำปางที่ยังหลงเหลืออยู่ จากนั้นจึงนั่งรถม้าไปชมรอบเมืองลำปาง เป็นการท่องเที่ยวเชิงสังคม ให้เห็นบรรยากาศ วิถี และสภาพแวดล้อมในตัวเมืองลำปาง ชมวัดสำคัญ ชุมชนเก่าแก่ ถนนวัฒนธรรม เส้นทางข้ามสะพานประวัติศาสตร์ และวิถีทำรถม้าที่สมาคมรถม้าลำปาง ปิดท้ายชมสถาปัตยกรรมล้านนาโบราณ “บ้านเสานัก” โปรแกรมนี้ใช้ระยะเวลารวม 2 ชั่วโมง

มีเครื่องเล่นและหูฟังให้กับนักท่องเที่ยว ไว้ฟังเสียงบรรยายตามจุดสำคัญให้กดฟังเป็นภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 11 จุด อนาคตจะมีการบรรยายภาษาอื่นๆ ประมาณ 10 ภาษา

ดร.ศิรยา ชื่นกำไร ประธานมูลธิม้าลำปาง บอกว่า หลังจากมูลนิธิม้าลำปาง ทำงานด้านการพัฒนาคุณภาพชีวิตม้าลำปางมานานกว่า 30 ปี ขณะนี้ม้าลำปางโดยรวมมีสุขภาพดี สามารถวิ่งให้บริการรถม้าแก่นักท่องเที่ยวได้อย่างมีศักยภาพ และยังต้องสานต่อเรื่องการอนุรักษ์ ขยายพันธุ์ม้าพื้นเมืองโบราณเอาไว้ ให้มีมากกว่าม้าสายพันธุ์ผสมอื่นๆ ขณะเดียวกัน มูลนิธิม้าลำปาง ก็เล็งเห็น ทิศทางส่วนร่วมในการพัฒนาการท่องเที่ยวรถม้าลำปางเอาไว้ โดยส่งเสริมให้เกิดรายได้จากการท่องเที่ยวรถม้ามากขึ้น ในรูปแบบของการให้ข้อมูลเป็นเสียงบรรยายให้แก่นักท่องเที่ยว นอกเหนือจากแค่นั่งรถม้าชมเมืองทั่วไป

โดยทางมูลนิธิม้าลำปาง ร่วมกับ บริษัทท่องเที่ยวในประเทศออสเตรเลีย (Narrowcaster Pty LTD. Australia) ซึ่งเป็นบริษัท จัดทำเสียงบรรยายนำเที่ยว ( Audio guided tour ) ให้แก่พิพิธภัณฑ์และโบราณสถานสำคัญทั่วโลก ได้เล็งเห็นความสำคัญ และโอกาสสร้างการท่องเที่ยวที่มีคุณค่า ให้แก่มูลนิธิม้าลำปางเพื่อเป็นพิพิธภัณฑ์มีชีวิตแห่งแรกของโลก ในรูปแบบที่นักท่องเที่ยวได้นั่งรถม้า พร้อมกับเรียนรู้ประวัติศาสตร์ไปพร้อมกัน

ทั้งนี้จึงเกิดโปแกรมจำลองท่องเที่ยว ตามโปรแกรมจริง และเปิดช่องทางจองทัวร์ดังกล่าวในช่องทางออนไลน์ของมูลนิธิรถม้า และช่องทางผ่านบริษัททัวร์ที่จะร่วมมือกัน ขายโปรแกรมทัวร์นี้ในราคา 1,500 บาทต่อคน เป็นอีกหนึ่งแนวทางส่งเสริมสีสันและรายได้จากการท่องเที่ยวเข้าจังหวัดลำปาง และรายได้ทางตรงต่ออาชีพผู้ให้บริการรถม้าในจังหวัดลำปางเพิ่มขึ้น

แม้ผู้เขียนจะเคยนั่งรถม้าบ่อยครั้งแล้ว ก็ยังอดตื่นเต้นกับการนั่งรถม้า พร้อมกับฟังเสียงบรรยายให้ข้อมูลทางประวัติศาสตร์ และข้อมูลจำเพาะของแต่ละจุดที่รถม้าวิ่งผ่าน

แถมยังได้ชมตัวจริงของม้าสายพันธุ์โบราณของลำปาง ที่มีระดับ ดีเอ็นเอ (DNA) สายพันธุ์แท้ ชื่อน้อง "ถุงทอง" ที่มูลนิธิม้าลำปางเลี้ยงเอาไว้ เป็นแม่พันธุ์ ซึ่งปัจจุบัน ม้าสายพันธุ์โบราณนี้เหลือน้อยลงทุกที ข้อมูลจากมูลนิธิม้าลำปางบอกว่ามีม้าลำปางสายพันธุ์โบราณอยู่ไม่เกิน 20 % ของจำนวนม้าที่มีอยู่ในลำปาง

ความคาดหวังจากหลายฝ่าย ยังคงอยากสานต่อให้ม้าสายพันธุ์พื้นเมืองลำปาง ซึ่งเป็นม้าตัวเล็กๆ แต่แข็งแรง และมีประวัติยาวนานเทียบเท่ากับม้า . มองโกลเลีย เหมาะสำหรับการใช้งานขนลาก ตามวิถีรถม้าคงสืบไปให้รุ่นลูกหลานหลังยุคนี้ได้ดูกันต่อไป

เรื่อง:ภาพ ศชากานท์ แก้วแพร่