แม่ทะ ปะทะชาวบ้าน ล้อมย้ายไม้ใหญ่ ตาย ?

การตัด ย้าย ต้นไม้ขนาดใหญ่ ทั้งในเมืองใหญ่ และชนบท ที่ก่อให้เกิดความขัดแย้งระหว่างฝ่ายอนุรักษ์ และหน่วยงานรัฐที่ต้องดำเนินการ เพื่อประโยชน์สาธารณะ เป็นปรากฎการณ์ร่วมที่เกิดขึ้นจำนวนมากในหลายพื้นที่ของประเทศไทย ไม่เพียงในชนบทที่ห่างไกลเท่านั้น หากในเมืองใหญ่ เช่นกรุงเทพมหานครก็มีคำถามถึงการจัดการต้นไม้ขนาดใหญ่ ด้วยเหตุผลทั้งในเรื่องความปลอดภัย หรือความจำเป็นในการพัฒนาด้วย

จากการสำรวจ 50 เขต และสำนักงานสวนสาธารณะ กรุงเทพมหานคร เมื่อไม่นานมานี้ พบต้นไม้ใหญ่ยืนต้นกว่า 3 ล้านต้น อยู่ในกลุ่มเสี่ยงที่ต้องค้ำยัน 1,811 ต้น ต้องล้อมย้าย ขุดออก 1,129 ต้น ต้องตัดทอนลดความสูง 175 ต้น แต่การค้ำยัน ล้อมย้าย ตัด ซึ่งมีหน่วยงานเฉพาะ มีความรู้ความเชี่ยวชาญเฉพาะ มีรุกขกร หรือนักศัลยกรรมต้นไม้ใหญ่ ที่เป็นหลักประกันได้ว่า ย้ายแล้วต้นไม้จะไม่ตาย

แต่ที่บ้านนากว้าว แม่ทะ ซึ่งมีปัญหาการล้อมย้ายต้นไม้ขนาดใหญ่ เพื่อก่อสร้างผนังกั้นตลิ่ง เพื่อประโยชน์ของชาวบ้าน ไม่ราบรื่นเช่นนั้น เพราะคนล้อมย้ายคือผู้รับเหมา ไมใช่รุกขกร ไม่ใช่นักศัลยกรรมต้นไม้ใหญ่ พวกเขาตัดล้อมต้นไม้โดยเหลือรากไว้ก็จริง แต่เป็นวิธีการที่ชาวบ้านโดยกลุ่มฮักกรีนบอกว่าไม่ถูกต้อง การล้อมย้ายจึงไม่แตกต่างจากการตัดต้นไม้ทิ้ง

ผู้ใช้เฟซบุ๊กรายหนึ่ง โพสต์ข้อความลงในกลุ่มแม่ทะซิตี้ 

"กรณีงบประมาณจากกองทุนรอบโรงไฟฟ้า เพื่อพัฒนาลำน้ำจาง บริเวณฝายบ้านนากว้าว ซึ่งอยู่ริมถนนกลุ่มฮักน้ำจาง  ได้มีการตัดต้นไม้ออกไปทั้งเส้น ทั้งที่ครั้งแรกได้มีการพูดคุยกันว่าจะไม่มีการตัดต้นไม้ในจุดดังกล่าว ต่อหน้าพูดอย่างลับหลังพูดอย่าง ปากบอกพัฒนาแต่เริ่มต้นด้วยการทำลาย กลับกลอก ลักลั่นย้อนแย้ง ชื่อมาปลูกแต่นี่มาตัด กลัวจะไม่ได้งวดต่อๆไปหรือย่างไร ช่วยอธิบายให้หายข้องใจ”

ความเป็นจริง ข้อตกลงก็ยังเป็นข้อตกลง คือมีการล้อมย้ายต้นไม้ออกไปจริง จะบอกว่าพูดอย่าง ลับหลังอีกอย่าง คล้ายจะชี้ว่าอำเภอไม่ใส่ใจข้อกังวลของชาวบ้าน ก็อาจไม่ถูกต้องทั้งหมด เพียงแต่อำเภอในฐานะผู้รับผิดชอบ อาจต้องเข้มงวดกับผู้รับเหมาว่าจะล้อมย้ายไม้ใหญ่นั้นอย่างไร  ที่จะยังรักษาชีวิตต้นไม้ไว้ได้

ซึ่งในการตอบคำถามของนางสุรีย์ มาปลูก นายอำเภอแม่ทะ  ผู้รับเหมาก็ยืนยันว่า การจะย้ายต้นไม้ต้องมีการตอนต้นไม้ก่อน ที่จะขุดรากและลำต้นออก ถ้าเป็นเช่นนั้นก็ไม่น่ามีปัญหา แต่กลุ่มตัวแทนฮักกรีนเข้าไปดูแล้ว พบว่าการล้อมต้นไม้ไม่ถูก อาจทำให้ต้นไม้ตายได้

ปัญหาการล้อมย้ายต้นไม้ ที่ยังบอกไม่ได้ว่า ฝ่ายใดถูก ฝ่ายใดผิด เพราะจนถึงขณะนี้ รากซึ่งยังห่อหุ้มไว้ อาจยังประทังชีวิตต้นไว้ได้ แต่การหาพื้นที่รองรับต้นไม้ที่ถูกย้ายไป เวลาที่ทอดออกไป ต้นไม้อาจตายเสียก่อนก็ได้ โดยมิใช่ปัญหาการล้อมย้ายว่าถูกวิธีหรือไม่

 “ม้าสีหมอก” มองปรากฎการณ์ความขัดแย้งในการตัด หรือล้อมย้ายต้นไม้ใหญ่ครั้งนี้ ด้วยการที่ต้องฟังความทั้งสองฝ่าย เราไม่อาจรักษาต้นไม้ไว้ได้ทั้งหมด เพื่อสร้างผนังกั้นตลิ่งพัง และเราก็ไม่อาจสร้างผนังกั้นตลิ่งพัง โดยไม่พยายามรักษาต้นไม้ไว้ได้สักต้นหนึ่ง

หน้าที่ของอำเภอ ต้องแก้ปัญหาของชาวบ้าน เมื่อได้งบประมาณมา ก็ต้องดำเนินการ กลุ่มอนุรักษ์ก็มีเหตุผลที่ต้องรักษาต้นไม้ใหญ่ไว้ เพราะกว่าต้นไม้แต่ละต้นจะโตมาได้เท่านี้ ต้องใช้เวลานานแรมปี แต่ไม่มีใครจะได้ทั้งหมด หรือเสียทั้งหมด การรักษาสมดุลระหว่างสองฝ่ายจึงเป็นเรื่องสำคัญที่สุด ที่ต้องหาข้อสรุปให้ได้

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ ฉบับที่ 1238 วันที่ 19 - 25 กรกฎาคม 2562)