ฉุกคิดสักหน่อยก่อนปล่อยเขาไป

กุลธิดา สืบหล้า...เรื่อง

ภาพที่ชินตาสำหรับคนผ่านไปผ่านมาบริเวณท่าน้ำหลังจวนผู้ว่าฯ กับภาพคนหนึ่งคน สองคน หรือทั้งครอบครัว ลงนั่งยอง ๆ ในมือถือถุงใส่สิ่งมีชีวิตบางอย่างกำลังดิ้นขลุกขลัก ๆ ขณะคนก็ทำปากขมุบขมิบสักพัก ก่อนจะเทสิ่งมีชีวิตนั้นพรวดลงไปในแม่น้ำวัง

การทำบุญปล่อยสัตว์บางครั้งเจตนากับผลที่ได้อาจไม่ได้เป็นอย่างที่เราคิด ฉุกคิดสักนิดว่าชีวิตที่เราซื้อมาและกำลังจะปล่อยไปนั้น สุดท้ายแล้วพวกเขาจะลงเอยอย่างไร และจะส่งผลอะไรบ้างต่อสิ่งแวดล้อมอันแสนเปราะบางของเรา

เต่า

เต่าดูเหมือนจะเป็นสัตว์ชนิดแรกที่คนหวังปล่อยเพื่อผลบุญในเรื่องอายุ ก่อนจะซื้อเต่ามาปล่อยสักตัวควรเลือกสถานที่ปล่อยสักนิด เพราะเต่าไม่ใช่สัตว์น้ำที่อยู่ในน้ำได้ตลอดเวลาอย่างที่หลายคนเข้าใจ แต่ในความเป็นจริง มันเป็นสัตว์เลื้อยคลานที่ออกไข่บนบก พวกมันต้องการพื้นที่เพื่อขึ้นไปพักเหนื่อยและย่อยอาหาร ดังนั้น การปล่อยเต่าในแหล่งน้ำที่ไม่มีพื้นที่แห้ง หรือตลิ่งให้พักพิงเลยนั้น อาจทำให้เต่าใช้ชีวิตยากลำบากขึ้น ที่สำคัญ การปล่อยเต่าลงในแม่น้ำสายใหญ่ที่กระแสน้ำแรงและมีเรือสัญจรไปมา ย่อมทำให้เต่าอายุสั้นลง พลอยทำให้ผลบุญที่คนปล่อยคาดหวังหดหายไปด้วย

ปลาไหล

ปลาไหลเป็นปลาที่หายใจด้วยการฮุบอากาศจากผิวน้ำ และส่วนใหญ่อยู่ตามแหล่งน้ำนิ่ง มักอาศัยในพื้นท้องน้ำริมตลิ่งโดยขุดรูอยู่ ดังนั้น การปล่อยปลาไหลโดยไม่คำนึงถึงธรรมชาติของมัน อาจทำให้ปลาชนิดนี้ไม่สามารถเอาชีวิตรอดได้ โดยเฉพาะการปล่อยลงในแม่น้ำที่ทั้งลึกและไหลแรง ซึ่งไม่เหมาะกับพวกมันเอาเสียเลย

ปลาหมอ

เช่นเดียวกับปลาไหล ปลาพวกนี้แม้จะมีเหงือก แต่ส่วนใหญ่พวกมันหายใจโดยการฮุบอากาศ อีกทั้งยังชอบอยู่ตามแหล่งน้ำนิ่ง ไม่ว่าจะเป็นห้วย หนอง คลอง บึง ที่ไม่มีกระแสน้ำแรงนัก เพื่อมันจะได้แถกขึ้นบกไปหาที่หากินใหม่ได้เมื่อมีฝนตกน้ำหลาก โดยใช้ขอบฝาปิดเหงือกช่วยในการเคลื่อนที่ ดังนั้น การปล่อยปลาหมอโดยขาดความรู้ความเข้าใจลงไปในแหล่งน้ำไหลแรง ๆ ย่อมทำให้มันอายุสั้นได้ง่าย ๆ

นก

นกเป็นสัตว์ที่ไม่สมควรจะจับมาเพื่ออ้างถึงผลบุญใด ๆ ทุกวันนี้มีนกมากมายหลายชนิดถูกจับใส่กรงขัง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นนกในธรรมชาติที่ถูกดักจับมาด้วยวิธีทารุณ กว่านกแต่ละตัวจะถึงมือคนซื้อและถูกปล่อยนั้น ล้วนกินเวลานานพอสมควร ส่วนใหญ่อยู่ในสภาพย่ำแย่เต็มที แม้จะปล่อยมันออกไปแล้ว ก็ไม่ได้หมายความว่าจะเอาชีวิตรอดได้ ในเมื่อต้องเผชิญกับสิ่งแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย บวกกับความอ่อนแอจากการขาดอาหารและความแออัดยัดเยียดในกรง แน่นอนว่าผลแห่งการซื้อนกมาปล่อยนั้นย่อมแย่กว่าที่คิด

หอยขม

หอยขมดูเป็นสัตว์ง่าย ๆ ไม่ค่อยมีรายละเอียดอะไรมากนัก แต่ธรรมชาติของมันแตกต่างจากหอยชนิดอื่น ๆ ที่ไต่ตามสะพาน หรือขอบตลิ่งได้ สำหรับหอยขมแล้ว ชีวิตส่วนใหญ่ของพวกมันมักจมอยู่ในโคลน ในแหล่งน้ำนิ่งและไม่ลึกเกินไปนัก การที่ใครเทหอยขมพรวดลงไปในแม่น้ำที่ลึกตื้อ นั่นคือการทำให้มันตายชัด ๆ

สัตว์น้ำต่างถิ่น 

ตะพาบไต้หวัน ปลาทับทิม ปลานิล ปลาซัคเกอร์ ปลาจะละเม็ดน้ำจืด ฯลฯ สัตว์เหล่านี้ได้ชื่อว่าเป็นสัตว์ต่างถิ่น หรือที่นักวิทยาศาสตร์เรียกอย่างเจ็บแสบว่า เอเลี่ยน พวกมันถูกนำเข้ามาเพื่อการเพาะเลี้ยง เมื่อหลุดลงสู่แหล่งน้ำก็จะแพร่พันธุ์และแก่งแย่งถิ่นอาศัยของปลาพื้นเมือง กระทั่งปลาพื้นเมืองที่อยู่มาแต่ดั้งเดิมไม่อาจทานทนได้ พากันลดน้อยถอยลง นำมาซึ่งการสูญเสียสมดุลในแหล่งน้ำนั้น ๆ 

เมื่อคิดให้ดีจะเห็นว่า การปล่อยสัตว์ไม่เพียงยึดโยงอยู่กับเรื่องความเชื่อของบุคคล แต่มันเกี่ยวพันไปถึงสิ่งแวดล้อมอย่างแยกไม่ออก และบางทีก็บันดาลผลกระทบชัดแจ้งยิ่งกว่า

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ฉบับที่ 997 ประจำวันที่ 26 กันยายน - 2 ตุลาคม  2557)