แม้ในหลายครั้งจะมีข้อสงสัยในการต่อสู้เพื่อรักษาสิทธิชุมชนของชาวบ้าน
แต่หากชาวบ้านไม่มีแผล และมุ่งมั่นที่จะปกป้องรักษาถิ่นเกิดของเขาอย่างสุดกำลัง
ร้อยพันข้อสงสัยก็ไม่สามารถทลายกำแพงนี้ได้ ปรากฏการณ์ป่าเหียง
และที่อื่นๆก็เช่นเดียวกัน
บทเรียนจากการพิจารณารับฟ้องคดีเหมืองแร่หินดงมะไฟ
สะท้อนให้เห็นว่าหน่วยงานรัฐยังต้องรับฟังเสียงของประชาชนแม้ในภาวะกฎอัยการศึก ข้อบ่งชี้ภายหลังศาลใช้มาตรา
66
และ 67 รัฐธรรมนูญปี 2550 พิจารณารับฟ้องคดีชาวบ้านขอให้เพิกถอนใบอนุญาตเอกชนทำเหมืองแร่หิน
แม้ชาวบ้านในพื้นที่จะต่อต้านขนาดไหน
แต่วันนี้บริษัทหนึ่งได้เริ่มดำเนินการขุดเจาะสำรวจพื้นที่ปิโตรเลียมใน ต.กุงเก่า
อ.ท่าคันโท จ.กาฬสินธุ์ โดยมีเจ้าหน้าที่รัฐคุ้มกันแน่นหนา เป็นคำถามว่าเสียงของประชาชนจะได้รับการรับฟังมากน้อยเพียงใด
โดยเฉพาะเมื่อหลังรัฐประหาร ที่มีผลให้สิทธิมีส่วนร่วมกับรัฐและชุมชนในการอนุรักษ์
ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและคุ้มครองรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมเพื่อให้สามารถดำรงชีพอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดี
ตามมาตรา 66
และ 67 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย 2550 ต้องสิ้นสุดลงทันที
แต่การรับฟ้องของศาลปกครองสูงสุด
เมื่อวันที่ 17
มีนาคม 2558 ในคดีที่ชาวบ้านฟ้องขอให้เพิกถอนใบอนุญาต ให้เอกชนเข้าใช้พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ
ป่าเก่ากลอย-ป่านากลาง ในพื้นที่ ต.ดงมะไฟ อ.สุวรรณคูหา จ.หนองบัวลำภู เพื่อทำเหมืองแร่หินอุตสาหกรรม
ชี้ชัดว่าสิทธิชุมชนยังคงถูกรับรอง
และได้รับการคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ เพราะมาตรา 5 วรรค 1 ตามรัฐธรรมนูญ ฉบับชั่วคราว 2557 ยังคงคุ้มครองสิทธิชุมชนมาตรา
66 และ 67 อยู่ด้วย
เมื่อกฎหมายยังคงคุ้มครอง
ประชาชนจึงสามารถลุกขึ้นมาปกป้องชุมชน และรักษาการได้รับประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ
รวมทั้งมีสิทธิในการแสดงความคิดเห็น และการรับรู้ข้อมูลที่จะเกิดขึ้นในชุมชนของตนเอง
ซึ่งเมื่อชาวบ้านมีเรื่องไปร้องเรียน หน่วยงานรัฐเองก็ต้องรับฟัง
และเคารพสิทธิตามกฎหมาย มาตรา 66 และ 67 เป็น
สิ่งที่ได้รับการรับรองและคุ้มครองอยู่ในปัจจุบัน
โดยยังยึดโยงกับตัวรัฐธรรมนูญของ คณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) เอง
ดังนั้นต้องเป็นหน้าที่ของหน่วยงานรัฐทั้งหลายที่จะเคารพสิทธิของชุมชน
ซึ่งโครงการใดๆ
แม้จะเกิดขึ้นในภาวะกฎอัยการศึกของทหารก็ต้องคำนึงถึงหลักสิทธิชุมชนให้มาก
ที่สุด
เพราะชุมชนท้องถิ่นมักจะมีวิถีชีวิต
จารีตประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็นของตนเองที่ปฏิบัติมาตั้งแต่บรรพบุรุษถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน
จึงทำให้ผู้คนในท้องถิ่นมีความผูกพัน รัก และหวงแหนในท้องถิ่นของตน
การให้สิทธิบุคคลมีส่วนร่วมกับรัฐและชุมชนในการอนุรักษ์
บำรุงรักษา และใช้ทรัพยากรธรรมชาติ
จะเป็นประโยชน์ไม่เพียงแต่ประชาชนในท้องถิ่นนั้น แต่ยังนำมาซึ่งประโยชน์ของประเทศชาติ
เพราะคนในท้องถิ่นย่อมจะทราบความเปลี่ยนแปลงในท้องถิ่นของตน เช่น หากมีโรงงานมาตั้งในหมู่บ้านและปล่อยน้ำเสีย คนในชุมชนย่อมทราบว่า
โรงงานทำให้เกิดมลพิษ ซึ่งหากปล่อยให้ภาครัฐเข้ามาตรวจสอบ อาจไม่ทันการณ์
เพราะหลายครั้งเราจะได้ยินว่าจำนวนเจ้าหน้าที่ของรัฐไม่เพียงพอ การแก้ปัญหาจึงไม่คืบหน้าแต่อย่างใด
ย้อนกลับมามองที่
กรณีโรงไฟฟ้าขยะป่าเหียง ที่เป็นเรื่องเกี่ยวกับสิทธิชุมชนอย่างชัดเจน เพราะชาวบ้านอาศัยอยู่ในที่ดินมานานตั้งแต่บรรพบุรุษ
แต่เมื่อจะมีการเปลี่ยนแปลง มีการเข้ามาตั้งโรงงานไฟฟ้าที่ใช้ขยะเป็นเชื้อเพลิงเผาไหม้
พวกเขาเหล่านั้นอาศัยอยู่ในพื้นที่มานานแต่กลับเป็นกลุ่มสุดท้ายที่ได้รู้เรื่อง หลังจากที่มีการศึกษาพื้นที่
พาผู้นำท้องถิ่นไปดูงานพร้อมค่าเสียเวลาติดกระเป๋า แต่ไม่ได้มีการให้ข้อมูลแก่ชาวบ้านในพื้นที่
จึงไม่แปลกหาเขาเหล่านี้จะมีความวิตกกังวล
นับ
จากต้นเดือนมีนาคม
ที่กลุ่มชาวบ้านป่าเหียงได้มีรวมตัวกันเคลื่อนไหวเพื่อคัดค้านการสร้างโรง
ไฟฟ้าในพื้นที่ที่อยู่ใกล้บ้านของพวกเขา
ไม่ใช่คัดค้านแบบหัวชนฝา
เพราะทุกคนล้วนแต่ยอมรับถึงข้อดีของการมีโรงไฟฟ้าจากขยะ
แต่ข้อเสียที่มีและตำแหน่งของการก่อสร้างคือประเด็นหลักที่นำมาซึ่งการคัด
ค้านในครั้งนี้
เป็นระยะเวลา 2 เดือน
ที่ชาวบ้านป่าเหียงและชุมชนใกล้เคียงที่อยู่ในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากการตั้งโรงงาน
นับได้ว่าเป็นการรวมตัวกันเพื่อปกป้องสิทธิของชาวบ้าน โดยชาวบ้าน และเพื่อชาวบ้านในพื้นที่อย่างแท้จริง
แม้ว่าหลายครั้งจะมีข่าวลือ ลับ ลวง พราง เพื่อสร้างความแตกแยก
เพื่อทำลายความเชื่อมั่นในตัวแกนนำ เพราะประเทศไทยเรามีตัวอย่างหลายต่อหลายครั้งว่าเมื่อมีการประท้วง
ก่อม็อบ ไม่ว่าจะด้วยชาวบ้าน หรือ NGO นอกพื้นที่มักจะมีแกนนำที่มีมวลชนอยู่ในมือเรียกร้องผลประโยชน์
เรียกหาเงินอันมิชอบ และการเคลื่อนไหวในครั้งนี้ก็เช่นกัน มีกระแสข่าวว่าแกนนำบางคนระดมคนเพื่อเรียกผลประโยชน์ในหลักแสนบาท
แต่สุดท้าย
ระยะทางพิสูจน์ม้า กาลเวลาพิสูจน์คน
ผลสรุปที่แกนนำและชาวบ้านทุกคนร่วมแรงร่วมใจเพื่อรักษาสิทธิที่ไม่ได้เกินขอบเขต ผลที่ออกมาเป็นการแสดงถึงความสามัคคีอันเป็นพลังบริสุทธิ์อย่างแท้จริงที่อิทธิพลยากที่จะทำลาย
