‘บุญส่ง’ยาแผนโบราณ ยืนหยัดสวนกระแสยุคดิจิทัล

จำนวนผู้เข้าชม

ลองนึกภาพของโลกที่กำลังหมุนไป ยุคแห่งการใช้เครื่องมือดิจิทัลเป็นเครื่องบ่งบอกว่าทันสมัย จะมีอะไรสงบนิ่งท่ามกลางสิ่งที่ว่านี้ถือเป็นจุดดึงดุดที่ทรงพลังได้เช่นเดียวกัน

ร้านยาแผนโบราณเก่าแก่กว่าร้อยปีนามว่าร้าน “บุญส่ง”ตั้งอยู่ย่านถนนคนเดินกาดกองต้า หรือตลาดจีนเก่าแห่งนครลำปาง  เป็นตัวแทนหนึ่งของความสงบท่ามกลางยุคดิจิทัลอย่างเห็นได้ชัดเจน เพียงเพราะที่นี่มีความเป็นโบร่ำโบราณ และเป็นที่ตั้งแห่งศูนย์รวมสมุนไพรไทย-จีน หนึ่งเดียวในลำปางและภาคเหนือตอนบน ที่ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ขายสมุนไพรและจัดยาแผนโบราณ ชั่งเป็นขีดเป็นกรัม ดีดลูกคิดซื้อขายกัน แบบดั้งเดิม ไม่มีระบบหน้าร้านออนไลน์ ไม่มีโฆษณา

“ไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนแปลงไปแค่ไหน แต่ธุรกิจของเราไม่เคยได้รับผลกระทบ หรือต้องผันตัวเองไปตามกระแสโลก นั่นเพราะเรามีจุดยืนที่ชัดเจน คือขายยาแผนโบราณและสมุนไพรทุกชนิด  ใครต้องการอะไรมาที่นี่ที่เดียวได้ครบทุกอย่าง เราเป็นผู้เชี่ยวชาญและมีประสบการณ์ที่ส่งต่อศาสตร์แห่งภูมิปัญญามานับร้อยปีโบราณที่ใครลอกเลียนไม่ได้” อรรถกฤติ กาญจนรักษ์ เจ้าของร้านซึ่งเป็นทายาทรุ่นที่สาม บอกเล่าอย่างภาคภูมิใจ

อรรถกฤติ เล่าถึงตำนานของร้าน “บุญส่ง” แห่งนี้ว่า มีมาตั้งแต่ยุคก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยอากง(นายกิมเวช แซ่เอี๊ยบ)ซึ่งมีอาชีพเป็นหมอจีน เดินทางมาตามครอบครัวที่อพยพโยกย้ายจากภัยสงครามมาอยู่ลำปาง พบรักกับอาม่า(นางกิม ) สาวชาวอำเภอเถิน ร่วมกันก่อร่างสร้างตัวจากร้านขายยาเล็กๆ เดินทางไปเสาะแสวงหาสมุนไพรในป่าบ้าง ซื้อจากชาวบ้านบ้าง เอามาจัดเป็นยาต้มรักษาโรค ดังนั้นยาทุกตัวจะต้องผ่านมือของทุกคนในครอบครัว ซึมซับเป็นคลังความรู้ที่หาเรียนที่ไหนไม่ได้

“ช่วงระหว่างสงคราม อากงเป็นไข้ป่าเสียชีวิต อาม่า เตี่ยผม(นายบุญส่ง กาญจนรักษ์ ) และแม่ ก็สานต่อธุรกิจยาแผนโบราณตั้งชื่อว่าร้านบุญส่ง เรื่อยมาถึงยุคผมถือเป็นทายาทรุ่นที่ 3 ผมมีพี่น้อง 3 คน ทุกคนในครอบครัว ช่วยกันทำงานในกิจการของครอบครัว โดยไม่ทำอาชีพอื่น  ชี้ให้เห็นว่ากิจการของเราเลี้ยงครอบครัวได้ค่อนข้างมั่นคงยืนยาว เพราะมันเป็นธุรกิจที่ลอกเลียนแบบได้ยาก ทุกคนในครอบครัวเรารู้จักสมุนไพรทุกชนิด จับอะไรขึ้นมาก็รู้ชื่อรู้สรรพคุณ”

นั่นคือจุดแข็งของธุรกิจเล็กๆแต่แข็งแกร่งได้ยาวนานเป็นผลของการสืบสอดทั้งความรู้ ศาสตร์แห่งแพทย์แผนโบราณที่ต้องอาศัยประสบการณ์ รู้จริงอย่างลึกซึ้ง เหนืออื่นใดยังต้องมีความปลอดภัยได้รับการรับรองแพทย์แผนโบราณจากกระทรวงสาธารณะสุข ปัจจุบันถือว่าเป็นหนึ่งเดียวในภาคเหนือตอนบน อีกเจ้าหนึ่งที่รู้กันคือที่พิษณุโลก และนี่คือจุดแข็งในเรื่องของการยืนอยู่ในธุรกิจที่มีคู่แข่งน้อยมาก

คลังแห่งสมุนไพรหลายร้อยชนิดถูกรวมรวมไว้ที่นี่ หากแต่เส้นทางของการดินทางของสมุนไพรหรือตัวยาแต่ละชนิด ล้วนเดินทางมาจากสายป่านและความสัมพันธ์ที่ผูกพันกันมายาวนานตั้งแต่บรรพบุรุษ ระหว่างพ่อค้าคนจีนด้วยกันที่กรุงเทพฯ ซึ่งถือเป็นศูนย์กลางของซื้อขายแหล่งใหญ่ สมุนไพรทุกชนิด ต้องผ่านมือผู้เสาะหามืออาชีพ ที่ต้องไปถึงแหล่งวัตถุดิบ ส่งป้อนไปยังคลังสินค้า สู่การแปรรูป ซึ่งหมายถึงการทำความสะอาด อบแห้ง หรือผ่านกรรมวิธีทางแพทย์แผนจีน แผนโบราณที่ถูกต้อง เพื่อคงสภาพคุณสมบัติของตัวยา และเก็บรักษาให้ได้นานที่สุด บางส่วนต้องนำเข้ามาจากอินโดนีเซีย ส่งต่อมาถึงหน้าร้านเพื่อใช้เป็นวัตถุดิบจัดยารักษาโรค และขายปลีกเป็นขีดเป็นกรัมตามความต้องการของลูกค้า

“ธุรกิจของเราอาจจะไม่เหมือนธุรกิจอื่นๆ เราเป็นร้านเล็กๆที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงอะไร ตั้งแต่อาคาร การจัดหน้าร้าน ทุกอย่างสืบมารุ่นต่อรุ่นอย่างไรอย่างนั้น ลูกค้าทุกยุคทุกสมัยจะสัมผัสได้ว่าที่นี่จะมีบรรยากาศเดิมไม่เปลี่ยนแปลง จะเห็นว่าบรรจุภัณฑ์ที่เราใช้เก็บตัวยาสมุนไพรส่วนใหญ่เก็บในกระป๋อง หรือปี๊บโบราณ ซึ่งมีคุณสมบัติในการป้องกันความชื้น ป้องกันแมลง มีความคงทน ปี๊บเหล่านี้อายุร่วมร้อยปี แสดงถึงความเก่าแก่ ดึงดูดให้คนยุคใหม่ที่แม้ไม่ได้มาเป็นลูกค้าก็ยังชื่นชอบที่มาดูมาเห็น ที่นี่จึงเป็นส่วนหนึ่งของโปรแกรมการท่องเที่ยวเส้นทางกาดกองต้าที่ใครมาต้องไม่พลาดจะแวะมา”

มุมมองที่น่าสนใจคือแม้โลกของการสื่อสารยุคดิจิทัลถาโถมเข้ามากลบกลืนวิถีชีวิตผู้คนไปมากแค่ไหน แต่ธุรกิจของร้านบุญส่ง กลับไม่เคยสนใจ และไม่มีนโยบายจะปรับตัวเข้าหา ไม่ว่าจะเป็นทางการตลาด การโฆษณาตามกระแสการสื่อสารโซเชียลใดๆแม้แต่น้อย 

“ยุคสังคมจะทันสมัย หรือเศรษฐกิจจะพุ่งขึ้นดิ่งลง ไปมากน้อยแค่ไหน ตลอดระยะเวลาเราไม่เคยได้รับผลกระทบ เพราะมีคนอีกจำนวนหนึ่งที่เคยพึ่งพายาแผนปัจจุบันแล้วไม่หาย สุดท้ายเขาก็ย้อนกลับมาเส้นทางธรรมชาติ พึ่งพาสมุนไพรและยาตำหรับโบราณ เราไม่ต้องหวังให้ทุกคนมาเป็นลูกค้าเรา แต่เราก็มีลูกค้ากลุ่มหนึ่งที่เดินเข้ามาไม่เคยขาดสาย มีแต่จะเพิ่มขึ้นมากกว่าจะลดลง ร้านเราไม่มีเพจเฟสบุ๊ค ไม่มีโฆษณา เหมือนธุรกิจสมัยใหม่ที่หันมาจับเรื่องสมุนไพรเป็นธุรกิจ แต่ร้านเราขายความเป็นตำรับโบราณที่ไม่เคยผิดพลาดจากการสุ่มเดาหรือขาดความรู้ ดังนั้นเราไม่ต้องดิ้นรนไปโฆษณาชวนเชื่อ แค่คนที่เชื่อถือเราเขาเดินเข้ามาเอง คนเหล่านั้นบอกเล่าเรื่องราวของเราออกไปเกิดผลทางการตลาดเองโดยธรรมชาติ”

นี่คืออีกตัวตัวอย่างหนึ่งของปลาที่ว่ายทวนน้ำ หรือคนที่เดินสวนกระแสลมถ้าไม่แกร่งจริงคงอยู่ยาก ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงไปสู่เศรษฐกิจยุคดิจิทัล ไทยแลนด์ 4.0  ธุรกิจน้อยใหญ่ต่างดิ้นรนปรับตัวกระโจนเข้าหานวัตกรรมและสิ่งล้ำสมัย หากแต่ร้านยาแผนโบราณเล็กๆแห่งนี้ ยังคงวิถีธุรกิจแบบดั้งเดิมแต่ทว่าดึงดูดผู้คนมานับร้อยปีไม่เคยเหงาอย่างน่าอัศจรรย์ใจ 

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ ฉบับที่ 1139 วันที่ 28 กรกฎาคม - 3 สิงหาคม 2560)