ชู'ส้มเกลี้ยง'ผลไม้ประจำถิ่น สุดยอดเมืองเถิน-แม่พริก

จำนวนผู้เข้าชม

‘ส้มเกลี้ยง’ ผลไม้ประจำถิ่นจังหวัดลำปาง ปลูกมากที่อำเภอเถินและอำเภอแม่พริก ในเขตพื้นที่ตำบลที่มีแม่น้ำวังไหลผ่าน ได้แก่ ตำบลเถินบุรี ตำบลล้อมแรด ตำบลแม่ปะ และตำบลแม่ถอด และพื้นที่อำเภอแม่พริกตามแนวแม่น้ำวังซึ่งติดกับอำเภอเถินนั่นเอง ปัจจุบันมีพื้นที่ปลูกทั้งสองอำเภอรวมพื้นที่กว่า 1,500 ไร่

จากอดีตส้มเกลี้ยงเป็นผลไม้ที่ขายดีตลอดปี แต่หลังจากสภาพสังคมเปลี่ยนไป ผลไม้ และขนมในท้องตลาดมีความหลากหลายมากขึ้น ทำให้ความนิยมทานส้มเกลี้ยงผลสดลดลง ชาวสวนส้มเกลี้ยงก็หากรรมวิธีแปรรูปเป็นน้ำส้มเกลี้ยงคั้นสดขายตามงานเทศกาล บางรายมีศักยภาพในการออกไปขายนอกพื้นที่ก็ออกงานมหกรรมสินค้าโอทอปต่างๆทั้งในลำปางและต่างจังหวัด ทำรายได้เพิ่มนอกเหนือจากการขายผลสดหน้าสวน

 

แนวคิดในการแปรรูปส้มเกลี้ยงก็ยังเป็นเพียงความฝันของชาวสวนที่จะนำผลส้มเกลี้ยงสู่กระบวนการแปรรูปสร้างมูลค่าเพิ่มมากกว่าที่เป็นอยู่  หากแต่ยังขาดความรู้และเครื่องมือ ที่ถูกต้องเหมาะสม

นายทรงพล สวาสดิ์ธรรม ผู้ว่าราชการจังหวัดลำปาง ได้นำข้อมูลจากการลงไปตรวจเยี่ยมพื้นที่ปลูกส้มเกลี้ยงของลำปาง มีความเห็นว่า เป็นผลไม้ที่สมควรได้รับการพัฒนาให้เป็นสินค้าอัตลักษณ์ของลำปางที่มีศักยภาพอีกรายการหนึ่ง จึงนำเข้าในแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดจังหวัดลำปาง ด้านเกษตรปลอดภัย เกษตรอินทรีย์ และแปรรูปเกษตร ภายใต้โครงการ “ ส่งเสริมและพัฒนาสินค้าเกษตรปลอดภัยและได้มาตรฐานแบบครบวงจร”  เบื้องต้น สำนักงานเกษตรจังหวัดลำปาง ร่วมกับสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ลงพื้นที่ประชุมหารือกับกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกและแปรูปส้มเกลี้ยงบ้านเกาะหัวช้าง ม.1 ต. พระบาท วังตวง อ.แม่พริก จ.ลำปาง เพื่อหาแนวทางพัฒนาส้มเกลี้ยง เพื่อหาแนวทางการยืดอายุและเก็บรักษาน้ำส้มเกลี้ยง รวมถึงการนำผลผลิตส้มเกลี้ยงไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆครบวงจร ภายในปี 2561-2562

 

ดร.ชุติมา เอี่ยมโชติชวลิต รองผู้ว่าการบริหาร สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย ระบุว่า ผลผลิตส้มเกลี้ยงของลำปางที่ดีต่อการพัฒนาแบบยั่งยืนคือสามารถเก็บเกี่ยวได้ทั้งปี มีจุดเด่นด้านรสชาติและกลิ่นหอมทั้งทานสดและนำมาคั้นเป็นน้ำส้มเกลี้ยงคั้นสด  และสิ่งที่น่าสนใจจากความต้องการของเกษตรกรที่นำผลส้มเกลี้ยงไปคั้นสดขายได้ราคากว่าขายผลสดเป็นกิโล ซึ่งวิธีถนอมน้ำส้มคั้นสดให้มีรสชาติดี แต่หากคั้นไว้นานจะเสียรสชาติ  อาจจะต้องนำนวัตกรรมการแปรรูปมาช่วยเพิ่มมูลค่า เช่นน้ำส้มเกลี้ยงแช่แข็งหรือ แยม  ซึ่งทางสถาบัน วว. มีห้องเย็นและ โรงงานแปรรูปผลไม้ที่จังหวัดแพร่ ที่สามารถเชื่อมโยงการพัฒนากันได้ นอกจากนี้ ยังมองว่า การพัฒนานำเปลือกส้มเกลี้ยงไปสกัดเป็นสารที่ใช้ประโยชน์ในหมวดผลิตภัณฑ์อาหาร และเครื่องสำอางได้เช่นกัน 

บุญพิน  คำภีระแปง หนึ่งในเกษตรกรผู้ปลูกส้มเกลี้ยง บ้านเกาะหัวช้าง  ต. พระบาท วังตวง อ.แม่พริก บอกว่าส้มเกลี้ยงถือเป็นพืชเศรษฐกิจของชาวอำเภอแม่พริกและอำเภอเถิน  ส่วนใหญ่เกษตรกรจะปลูกแบบใช้ปุ๋ยคอก ปลอดสารเคมี จึงเป็นที่นิยมบริโภค  สร้างรายได้ตลอดปี โดยทั่วไปจะขายผลสดให้กับพ่อค้าคนกลาง หรือเกษตรกรนำไปขายเองตลาด สดและขายตามงานเทศกาล กิโลละ 20 บาท ส่วนตนมักจะนำผลสดไปแปรรูปขายเป็นน้ำส้มเกลี้ยงคั้นสด ตามงานมหกรรมสินค้าโอทอปในราคา แก้วและ 30 บาท ซึ่งมีรายได้ดีกว่า

 

“ช่วงเดือนกรกฎาคม เป็นช่วงที่มีผลผลิตมาก ขายไม่ทันซึ่งเกษตรกรมีความต้องการพัฒนาด้านแปรรูปต่างๆ เพื่อนำผลผลิตที่ล้นตลาดดังกล่าว ไปสร้างเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆให้เกิดรายได้มากกว่าปล่อยทิ้งทำปุ๋ย  เกษตรกรมีความหวังว่า หากได้รับการพัฒนาการแปรรูปจะช่วยต่อยอดสอดคล้องกับการส่งเสริมการอนุรักษ์พันธุ์ส้มเกลี้ยงของลำปาง และยังจะช่วยเพิ่มช่องทางอาชีพและรายได้เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ยังจะมีผลดีต่อการท่องเที่ยวดึงดูดให้คนต่างถิ่นเข้ามาเที่ยวลำปางได้ชิมส้มเกลี้ยงในท้องถิ่นได้อีกด้วย”

การต่อยอดการพัฒนาอย่างจริงจังในเรื่องของผลผลิตส้มเกลี้ยงลำปาง กำลังจะเดินหน้า เมื่อผลการศึกษาและแนวทางการพัฒนาถูกวางอย่างเป็นระบบ เพื่อส่งต่อให้เกษตรกรและชาวอำเภอเถินและแม่พริกได้เข้าถึงนวัตกรรมและเทคโนโลยีการแปรรูปที่ถูกทิศทาง ตำนานส้มเกลี้ยงลำปาง จะถูกส่งต่อไปในรูปของผลิตภัณฑ์ที่ทันสมัย คู่กับการรักษาอัตลักษณ์ท้องถิ่น

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ ฉบับที่ 1176 วันที่ 27 เมษายน - 3 พฤษภาคม 2561)