ไหว้ก่อน-ถามก่อน-ปิดก่อน นักท่องเที่ยวต้องรู้ก่อน

จำนวนผู้เข้าชม

การท่องเที่ยวเมืองไทย ไม่ว่าจะเมืองใหญ่ เมืองรอง เมืองเล็ก แค่ไหนก็มีวัด มีศาสนสถานสวยงาม รอต้อนรับนักเดินทางอยู่ทุกที่ หลายเว็บไซต์รวมถึง เว็บไซต์ “นายรอบรู้” NaiRobRoo.com ก็ได้รณรงค์เรื่องการท่องเที่ยวศาสนสถานอย่างเหมาะสม จากการสังเกตพฤติกรรมบางอย่างของนักท่องเที่ยว บวกกับได้ฟังความคิดเห็นจากพระสงฆ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องการถ่ายภาพในศาสนสถาน

ปฏิเสธไม่ได้ว่าการถ่ายภาพเป็นส่วนหนึ่งของการท่องเที่ยว และทุกวันนี้การถ่ายภาพก็เป็นเรื่องง่ายดายมาก แต่ใช่ว่าทุกอย่างจะสามารถถ่ายภาพได้ทั้งหมด บางอย่างต้องมีการขออนุญาต ยิ่งในศาสนสถานอันเกี่ยวเนื่องกับความเชื่อความศรัทธาด้วยแล้ว ยิ่งต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ ที่สรุปเป็นข้อแนะนำดังนี้

ไหว้ก่อนถ่าย เมื่อเข้าไปในวัด หรือศาสนสถานของศาสนาอื่น นักท่องเที่ยวควรแสดงความเคารพต่อสิ่งที่ควรสักการะก่อนถ่ายภาพ เช่น เมื่อเข้าไปในโบสถ์ หรือวิหาร ควรสักการะพระพุทธรูปประธานก่อน โดยการกราบ 3 ครั้ง หากเป็นศาสนสถานในศาสนาอื่น ก็ต้องสำรวมกิริยาในการถ่ายภาพให้มาก

ถามก่อนถ่าย ควรถามก่อนว่า “ถ่ายภาพได้หรือไม่” เช่น การถ่ายภาพระหว่างที่มีการทำพิธีทางศาสนา อย่างการละหมาดของชาวมุสลิมในมัสยิด

ปิดแฟลชก่อนถ่าย หลายคนนึกไม่ถึงว่า การใช้แฟลชถ่ายภาพจิตรกรรมฝาผนังจะส่งผลกระทบต่อภาพเขียนโบราณเหล่านี้ได้

อันที่จริง เรื่องการงดใช้แฟลชเป็นธรรมเนียมปฏิบัติอยู่แล้ว ไม่เฉพาะแค่กับจิตรกรรมฝาผนัง แต่รวมถึงในพิพิธภัณฑ์ แกลเลอรี สวนสัตว์ และอควาเรียม

กล้องถ่ายภาพอัตโนมัติส่วนใหญ่เมื่ออยู่ในที่มืด แฟลชมักทำงานโดยอัตโนมัติ บางคนเพิกเฉย ช่างสิ ก็แค่แว้บเดียวเอง ขณะที่อีกหลายคนไม่รู้วิธีปิด !!!

จะว่าไปแล้ว แฟลชคือแสงที่เกิดจากการจุดระเบิด มันมีความร้อนและรังสีแสงสูงมาก อุณหภูมิที่เกิดจากแฟลชจึงไม่ใช่น้อย ๆ มันสามารถทำให้ภาพจิตรกรรมฝาผนังเลือนรางไปได้ หากเราทุกคนถ่ายภาพโดยใช้แฟลช จิตรกรรมฝาผนังจะโดนทำลายไปทีละเล็กทีละน้อย วันแล้ววันเล่า โดยเฉพาะผนังด้านที่ประสบปัญหาน้ำรั่วซึม ภาพก็จะยิ่งหลุดล่อนง่ายขึ้นไปอีก และที่สำคัญ ยังทำให้การบูรณะยากขึ้นด้วย

นอกเหนือจากการงดใช้แฟลชแล้ว การสัมผัสจิตรกรรมฝาผนังก็ไม่ควรทำอย่างยิ่ง เพราะมือของเรามีทั้งคราบเกลือ คราบไขมัน หรืออาจเต็มไปด้วยแบคทีเรียบางชนิดที่สามารถทำลายงานจิตรกรรมได้ (เช่นเดียวกับการเที่ยวถ้ำที่นักท่องเที่ยวต้องหลีกเลี่ยงการสัมผัสหินงอกหินย้อย) สังเกตได้จากภาพด้านล่าง ซึ่งคนเอื้อมถึง มักลบเลือนไปก่อนภาพที่อยู่บน ๆ ซึ่งคนเอื้อมไม่ถึง แม้แต่การนั่งพิง หรือเผลอเดินเฉียดโดยไม่ได้ตั้งใจ ก็สร้างความเสียหายให้ภาพได้แล้ว

เมืองลำปางเรามีวัดเก่าแก่สวยงามหลายแห่ง แน่นอนว่าส่วนใหญ่ย่อมมีจิตรกรรมฝาผนัง หรือไม่ก็ลายคำ ซึ่งเปราะบางไม่แพ้กัน คงจะดี ถ้าเราช่วยกันปิดแฟลชขณะถ่ายภาพจิตรกรรมฝาผนัง มันอาจดูเป็นเรื่องเล็กน้อย คิดดูดี ๆ จิตรกรรมฝาผนังหลายวัดทุกวันนี้ก็ประสบปัญหาเลือนรางจากปัจจัยที่ยากจะควบคุมอยู่แล้ว ทั้งความชื้น แสงแดด การบูรณะยังเป็นเรื่องยุ่งยาก ซับซ้อน แม้จะบูรณะได้ แต่ทำอย่างไรก็ไม่สวยงามเท่าเทียมของเดิม ดังนั้น เพื่อรักษามรดกทางวัฒนธรรม เรื่องเล็กน้อยเหล่านี้บางทีก็ช่วยยืดอายุมรดกของแผ่นดินไว้ได้เหมือนกัน

นอกจากนี้ การท่องเที่ยววัดยังควรคำนึงถึงเขตหวงห้าม ศาสนสถานบางแห่งอาจมีพื้นที่หวงห้ามสำหรับคนต่างศาสนา หรือผู้หญิง เช่น พระธาตุ หรือโบสถ์ของวัดบางแห่งทางภาคเหนือ ซึ่งห้ามผู้หญิงเข้า ควรเคารพและปฏิบัติตาม

สุดท้าย ความไม่เหมาะสมของนักท่องเที่ยวเมื่อเข้าไปยังศาสนสถานที่พบได้บ่อย คือ การแต่งกาย ควรให้เกียรติสถานที่ด้วยการแต่งกายอย่างถูกต้องตามกาลเทศะเสมอ แม้บางครั้งศาสนาที่ตนนับถือไม่ได้เคร่งครัด แต่เมื่อไปเที่ยวชมศาสนสถานของศาสนาอื่น ก็สำคัญอย่างยิ่งที่ต้องแต่งกายให้เหมาะสม

เพราะการเป็นนักท่องเที่ยวที่ดี ย่อมต้องมีความรับผิดชอบต่อสังคม เคารพในความต่างของวัฒนธรรมและความเชื่อของผู้อื่น ซึ่งเป็นเรื่องละเอียดอ่อนที่ไม่ควรมองข้าม

           

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ ฉบับที่ 1243 วันที่ 23 - 29 สิงหาคม 2562)