เศรษฐศาสตร์ชาวบ้าน ว่าด้วยการค้าเสรี กับศึกโรงน้ำแข็ง

จำนวนผู้เข้าชม

ปรากฏการณ์ผู้ประกอบการส่งน้ำแข็งรายย่อย เจ้าเดิม ร้องให้จัดการโรงน้ำแข็งรายใหม่ ที่ส่งน้ำแข็งทับเส้นทาง ใช้วิธีการตลาดช่วงชิงลูกค้า ทำให้ขาดรายได้ น่าจะเป็นเรื่องปวดหัวพอสมควรสำหรับศูนย์ดำรงธรรม และผู้ว่าราชการจังหวัดลำปาง ที่จะคิดอ่านแก้ปัญหาในตลาดการค้าเสรีเช่นนี้

น่าเห็นใจแน่นอน สำหรับผู้ส่งน้ำแข็งรายเดิม ที่ลูกค้าหันไปใช้บริการจากโรงน้ำแข็งใหม่ และก็พอจะเข้าใจได้ในเหตุผลเรื่อง “มารยาททางธุรกิจ” แต่มารยาททางธุรกิจก็เป็นเรื่องที่ต่างคนต่างคิด การที่มีผู้แข่งขันในตลาดมากราย ในทางเศรษฐศาสตร์ ก็ต้องเรียกว่าผู้บริโภคได้ประโยชน์

เพราะเขาก็จะมีทางเลือกในการใช้สินค้า และบริการจากผู้ค้าที่ให้บริการดีที่สุด ในราคาดีที่สุด ซึ่งหากเจ้าเดิมต้องการรักษาตลาดไว้ ก็ต้องคิดวิธีที่จะจูงใจลูกค้า ให้เห็นประโยชน์ในการใช้น้ำแข็งจากผู้ส่งรายเดิม

นี่เป็นเรื่องที่พ้นวิสัยที่ ศูนย์ดำรงธรรม ผู้ว่าราชการจังหวัดจะมาใช้อำนาจสั่งการอะไรได้ เพราะไม่ได้เกี่ยวกับความไม่เป็นธรรม หรือเป็นธรรมใดๆทั้งสิ้น แต่มันเป็นการแข่งขันในตลาดเสรี ไม่แตกต่างไปจากการต่อสู้ของร้านโชว์ห่วย กับเซเว่นอีเลฟเว่น ก่อนหน้านี้

เป็นเรื่องระหว่างเอกชนกับเอกชน มิใช่รัฐกับเอกชน

และมิใช่เป็นเรื่องทุนผูกขาด เช่น กิจการโรงเหล้า-เบียร์ ที่ผู้ลงทุนจะต้องมีเงินมหาศาล มีวิธีการจัดการบริหารตลาด การโฆษณาประชาสัมพันธ์ จนสามารถครองตลาดส่วนใหญ่ เช่น กรณีช้างและสิงห์ กิจการโรงน้ำแข็งในท้องถิ่นไม่น่าจะมีเงินลงทุนมากขนาดที่จะยึดครองตลาดได้ทั้งหมด

ที่เหลือคงเป็นปัญหาวิธีการบริหาร จัดการ การตลาดระหว่างเอกชนกับเอกชน

ระบบเศรษฐกิจที่เอกชนเป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต มีเสรีภาพในการดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจอย่างเต็มที่ รัฐบาลหรือผู้มีอำนาจจะไม่เข้าไปเกี่ยวข้องหรือแทรกแซงในการดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจ รัฐทำหน้าที่ในการอำนวยความสะดวกและการจัดสร้างสาธารณูปโภคต่างๆเท่านั้น

ดังนั้นเอกชนจึงเป็นผู้ตัดสินแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจต่างๆ โดยใช้ระบบราคาหรือระบบตลาดช่วยในการตัดสินใจว่าจะผลิตอะไร ผลิตอย่างไร ทั้งนี้ราคาเป็นตัวกำหนดว่ามีผู้บริโภคมากน้อยเพียงใดหรือมีผู้ผลิตจำนวนเท่าใด ณ ราคานั้นๆ กำไรคือแรงจูงใจของการผลิต จึงทำให้ระบบเศรษฐกิจนี้มีการแข่งขันทางราคาสูงมากและเป็นไปอย่างเสรี ทั้งนี้เพราะราคาถูกกำหนดขึ้นมาจากอุปสงค์และอุปทานของตลาด

โรงน้ำแข็งรายใหม่ ใช้ระบบตลาดและราคาเป็นแรงดึงดูดลูกค้า เมื่อระบบตลาด อธิบายว่าต้องมีการส่งเสริมการขาย ต้องมีลดราคา การจะอยู่รอดได้ในทางธุรกิจก็จำเป็นที่จะต้องเดินทางนั้น มิฉะนั้นจะเรียกว่าทำธุรกิจได้อย่างไร

อังกฤษเป็นประเทศแรกที่ใช้ระบบการค้าเสรี  เพราะมีความรุ่งเรืองทางด้านธุรกิจและอุตสาหกรรมมาก่อน ประชาชนชาวอังกฤษเองก็มีอาชีพทางด้านการค้ามาช้านานโดยใช้ทรัพยากรทั้งในและนอกประเทศมีอาณานิคมอยู่รอบโลก

ภายใต้ระบบเศรษฐกิจในลักษณะนี้บุคคลมีเสรีภาพโดยสมบูรณ์ที่จะถือทรัพย์สินส่วนตัว มีเสรีภาพที่จะเลือกการบริโภคการตัดสินใจในการแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ จะทำโดยผ่านระบบตลาดแข่งขัน โดยที่ราคาในตลาดจะเป็นเครื่องบ่งชี้ถึงความต้องการของสังคม

หลักการสำคัญของระบบเศรษฐกิจแบบนี้มีหลายข้อ แต่ข้อสำคัญคือ การใช้กลไกราคาเป็นตัวตัดสินความอยู่รอด ความต้องการของลูกค้า ระดับราคาที่ลูกค้ายินดีที่จะจ่าย เป็นเรื่องที่คนทำธุรกิจต้องคิด และโรงน้ำแข็งใหม่ ผู้ส่งน้ำแข็งรายเก่าก็ต้องคิด แม้จะอยู่ในภาวะที่มีคู่แข่งหรือไม่ก็ตาม

ในขณะเดียวกัน ด้วยระบบนี้ รัฐ หน่วยงานรัฐทั้งหลายจะไม่มีส่วนเกี่ยวข้องเลย

ดังนั้น ไม่ว่าอย่างไร คนที่จะตัดสินแพ้-ชนะ หรือให้ความเป็นธรรมกับฝ่ายใด ไม่ใช่รัฐ ไม่ใช่ผู้ว่าฯ ไม่ใช่ศูนย์ดำรงธรรม แต่อยู่ที่ลูกค้า พวกเขาจะเป็นเสียงสวรรค์ที่บอกว่าใครควรอยู่ ใครควรไป

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์  ฉบับที่ 1115 วันที่  3 - 9 กุมภาพันธ์ 2560 )