คงไม่บ่อยครั้งนัก ที่ผู้บริหารเหมืองแม่เมาะ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) จะเปิดโอกาสให้สื่อท้องถิ่น ได้นั่งลงพูดคุยกันอย่างเป็นเรื่องเป็นราว หลังจากมีคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด กำหนดให้ เหมืองแม่เมาะ กฟผ.ในฐานะผู้ถูกฟ้องคดี ปฏิบัติตามในหลายข้อ หลายประเด็น ตามคำขอของชาวบ้าน ผู้ฟ้องคดี
“ม้าสีหมอก” ฟังมาจากบรรณาธิการ ลานนาโพสต์ ที่ไปพบเหล่าบรรดาบิ๊กๆ กฟผ.เมื่อราวสองสัปดาห์ก่อน บรรยากาศเต็มไปด้วยไมตรี หลายคำถามที่ค้างคาใจ ได้รับคำตอบชัดเจน แม้ว่าโดยธรรมชาติของความขัดแย้ง ฝ่ายหนึ่งย่อมต้องยืนยันความถูกต้อง โดยไม่เปิดช่องให้กับความเข้าใจของอีกฝ่ายหนึ่ง ที่มีฐานะทางสังคมด้อยกว่าก็ตาม
ทีมผู้บริหาร กฟผ.ประกอบด้วย คุณบรรพต ธีระวาส ผู้ช่วยผู้ว่าการเหมืองแม่เมาะ คุณสุทธิชัย จูประเสริฐพร ผู้อำนวยการฝ่ายจัดการโรงไฟฟ้าแม่เมาะ คุณอำพล กิตติโชตน์กุล ผู้ช่วยผู้อำนวยการการผลิต เหมืองแม่เมาะ-ปฏิบัติการ คุณจักรพงษ์ กลิ่นวงษ์ วิศวกรระดับ 11 คุณถาวร เรืองพยัคฆ์ นิติกรระดับ 10 คุณเฉลิมพล บุญศิริ นิติกรระดับ 9 คุณมาโนช ชูชาติวรรณกุล ผู้ช่วยผู้อำนวยการฝ่ายวางแผนและบริหารเหมืองแม่เมาะ – วิชาการ และคุณนันทกานต์ วาเล็กบุตร หัวหน้าแผนกประชาสัมพันธ์โรงไฟฟ้าแม่เมาะ
ข่าวการฟ้องคดีและคำตัดสินของศาลปกครองสูงสุดครั้งนี้ ไม่เพียงสื่อท้องถิ่น หากแต่ยังเป็นข่าวที่ได้รับการเสนอในสื่อกระแสหลักด้วย อย่างไรก็ตาม เราพบว่ามีบางประเด็น บางเรื่องที่ขาดหายไปในสื่อกระแสหลักในเมืองใหญ่ เช่น ประเด็นการฟื้นฟูขุมเหมือง ที่คำฟ้องระบุว่าถูกนำไปใช้ทำสวนพฤกษชาติและสนามกอล์ฟ ที่ในความเป็นจริงเป็นที่ดินคนละแปลงกับที่ดินพิพาท
การมาฟังคำอธิบายจากผู้บริหารอีกครั้ง แม้จะเป็นคำอธิบายซ้ำกับที่เคยแถลงข่าวไปก่อนหน้านี้ ทำให้มีความเข้าใจมากขึ้น ซึ่งหากคิดในแบบของสื่อในยุคที่ม้าสีหมอก เริ่มเรียน ก.ไก่ในอาชีพนักข่าว เมื่อราว 40 ปีก่อน หรือสื่อท้องถิ่นบางกลุ่ม ก็อาจใช้วิธีตี แล้วตบทรัพย์ โดยใช้ความเชื่อว่า เมื่อแหล่งข่าวถูกโจมตีหนักๆและต่อเนื่อง ก็จะวิ่งมาขอเจรจา จ่ายเงิน จ่ายทองให้เป็นค่าปิดปาก แล้วไม่ต้องเขียนหรือพูดถึงอีก
แต่นั่นย่อมมิใช่ ลานนาโพสต์
การเสนอข่าวโดยยึดถือข้อเท็จจริง ครบถ้วน และรอบด้าน เป็นหลักการสำคัญที่ลานนาโพสต์ ยึดถือตลอดมา ในขณะเดียวกัน การเสนอข่าวต้องคำนึงถึงผลประโยชน์สาธารณะ ไม่แสวงหาผลประโยชน์ส่วนตนและหมู่คณะ วัตรปฏิบัติเช่นนี้ เป็นหลักสำคัญไม่มีข้อยกเว้น ไม่ว่าจะเป็นหนังสือพิมพ์ภูธร หรือนครบาล
บรรณาธิการลานนาโพสต์ เล่าว่า เขาได้ยืนยันกับผู้บริหารเหมืองแม่เมาะ กฟผ.ว่า หน้าที่ของลานนาโพสต์ คือหน้าที่ในการแสวงหาข้อเท็จจริง อย่างถูกต้อง ครบถ้วน รอบด้าน ดังที่กล่าวแล้ว ลานนาโพสต์ไม่จำเป็นต้องเห็นใจชาวบ้าน หรือเข้าใจ กฟผ. เพราะว่ากันตามความเป็นจริงแล้ว ไม่มีฝ่ายใดผิด หรือถูกร้อยเปอร์เซ็นต์
เช่นนั้นแล้ว สิ่งใดที่จะบอกว่า ควรจะเชื่อฝ่ายใด
ม้าสีหมอก อธิบายง่ายๆว่า คำพิพากษานั้นเอง เป็นคำตอบ คำตัดสินของศาลปกครองสูงสุดที่ปรากฏในสำนวนบอกชัดเจนว่า ในแต่ละประเด็น กฟผ.จะต้องปฏิบัติหรือไม่ปฏิบัติอย่างไร แม้กระทั่งเรื่องขุมเหมือง แม้จะฟังว่า ศาลให้ฟื้นฟูขุมเหมืองในส่วนที่ไปทำเป็นสวนพฤกษชาติและสนามกอล์ฟ
แต่เมื่อเป็นที่ดินคนละแปลงกับคำฟ้อง โดยสภาพก็ไม่สามารถบังคับคดีตามกฎหมายได้อยู่แล้ว
ในที่สุดแล้ว ก็ไม่มีฝ่ายใดจะชนะ หรือแพ้คดี ชาวบ้านเรียกร้องให้ปกป้องสิทธิชุมชนของเขา กฟผ.ต้องทำเหมืองขุดลิกไนต์มาเป็นวัตถุดิบ ในการผลิตกระแสไฟฟ้าส่งให้ไม่แต่เฉพาะคนลำปาง
ถ้าทุกฝ่ายยืนอยู่ในจุดของตัวเอง ด้วยเหตุด้วยผล การโต้แย้งก็จบ
(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ ฉบับที่ 1055 วันที่ 20 - 26 พฤศจิกายน 2558)
