ไม้กวาดดอกหญ้า-จักสาน งานสร้างสุขคนบ้านหลวงแจ้ซ้อน

จำนวนผู้เข้าชม

“บ้านแจ้ซ้อนบ่อฮ้อนบ่อหนาว เงินสิบเงินซาวหนาไหนก่อได้”

คำค่าวกลอนที่ผู้ใหญ่บ้านหลวง ตำบลแจ้ซ้อน อำเภอแจ้ซ้อน กล่าวไว้ให้เป็นที่สนใจของชุมชนบ้านหลวงในอดีตที่หารายได้จากทรัพย์ในแผ่นดินบ้านเกิดมาจนถึงทุกวันนี้ว่าที่ไหนมีป่า ของมีคุณค่ามักอยู่ที่นั่นดินแดนแห่งป่าเขา ชาวบ้านชุมชนรอบผืนป่าก็มักอาศัยทรัพยากรธรรมชาติมาแปรรูปเป็นของกิน หรือเครื่องใช้ไม้สอยในบ้าน แต่ถ้ามีมากก็ทำขายเป็นรายได้เข้าครัวเรือนเป็นกิจกรรมพิเศษ

เช่นเดียวกับชาวบ้านหลวง หมู่ 5  ตำบลแจ้ซ้อน อำเภอเมืองปาน ซึ่งเป็นหมู่บ้านเล็กๆที่ตั้งอยู่ก่อนทางขึ้นอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน ต่างก็มีรายได้จากทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ มาสร้างอาชีพ ทำรายได้ จากเป็นตะกร้าเครื่องใช้จักสานจากไม้ไผ่ และไม้กวดดอกหญ้ามาแต่รุ่นป้ออุ้ยแม่อุ้ย (ปู่ย่าตายาย) กลายเป็นสินค้าชุมชนที่ขึ้นชื่อในทุกวันนี้

วิจารณ์ คำธิผู้ใหญ่บ้านหลวงเล่าว่า ผู้สูงอายุในหมู่บ้านหลวงต่างก็มีภูมิความรู้ในการสานตะกร้าไม้ไผ่ที่สืบทอดกันมาหลายรุ่น เพราะที่หมู่บ้านหลวงตั้งอยู่ติดกับอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน แหล่งน้ำพุร้อนธรรมชาติที่นักท่องเที่ยวนิยมซื้อไข่ไปแช่น้ำแร่ อาชีพการสานตะกร้าแช่ไข่ได้เกิดขึ้นมานานทุกวันนี้ยังถือว่าเป็นรายได้สำคัญของคนในชุมชน ทั้งคนทำตอกไม้ไผ่ และคนที่มีฝีมือด้านงานจักสานหลากหลายชนิด แต่ละหลังคาเรือนทำที่บ้านตัวเองขายส่งให้กับพ่อค้าในหมู่บ้านรับไปขายริมทาง หรือในอุทยานอีกทอดหนึ่งนอกจากนี้ยังมีผลิตภัณฑ์ไม้กวาดดอกหญ้า ที่ขึ้นชื่อและเป็นสินค้าขายดี ล่าสุดทางพัฒนาชุมชนอำเภอและจังหวัดเองก็มีโครงการส่งเสริมพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนในหมู่บ้านหลวงให้มีศักยภาพ ทั้งรูปแบบผลิตภัณฑ์ให้ยกระดับไปสู่การขายได้ราคา และเข้าถึงตลาดใหม่ๆอีกด้วย

ลุงประเสริฐ หนึ่งในชาวบ้านหลวงที่ทำอาชีพสานตะกร้าไม้ไผ่ บอกว่า ทำอาชีพสานตะกร้ามาตั้งแต่ยังเป็นหนุ่ม แม้ทุกวันนี้จะพักงานจากการทำจักสานเนื่องจากอาการป่วยแต่ก็ยังรักในอาชีพนี้ งานไม้ไผ่ใช้วัตถุดิบจากป่าใกล้บ้าน ไม่กี่ลำก็สร้างงานจักสานตะกร้าได้มูลค่าหลายร้อยบาท ชาวบ้านมีรายได้ ไม่ต้องออกไปทำงานรับจ้างก็พอกิน

ขณะที่ ลุงบุญรัตน์ แปดเหลี่ยม และป้าแก้วดีหนึ่งในกลุ่มชาวบ้านที่ทำไม้กวาดดอกหญ้าขายเป็นอาชีพหลักทุกวันนี้บอกว่า ไม้กวาดดอกหญ้า ที่บ้านหลวง มีสมาชิกหลายครัวเรือนรวมกลุ่มกัน ทำไม้กวาดขายส่งให้ร้านค้าในชุมชนใกล้เคียงและมีพ่อค้าคนกลางทั่วไปสั่งซื้อตลอดทั้งปีก็ยังไม่พอขายเพราะ เป็นสินค้าที่มีคู่แข่งน้อยในพื้นที่ ทรัพยากรวัตถุดิบก็เก็บดอกหญ้าจากป่า มีชาวบ้านบางส่วนมีอาชีพเก็บดอกหญ้ามาขายส่งอย่างเดียวก็มีรายได้แล้ว  ส่วนที่บ้านของลุงทั้งรับซื้อและหาดอกหญ้า รวมถึงวัตถุดิบด้ามไม้ไผ่ผลิตไม้กวาดหลายขนาด ทั้งแบบขนาดเล็ก และใช้ในบ้านทั่วไป จนถึงไม้กวาดด้ามยาวสำหรับทำความสะอาดผ้าเพดาน นอกจากนี้ยังไม้กวาดทางมะพร้าว หากมีวัตถุดิบก้านมะพร้าวที่ซื้อจากเพื่อนบ้าน

“รูปแบบไม้กวาดของบ้านหลวงเราจะเน้นเรื่องคุณภาพความแข็งแรงคงทนเป็นหลัก ลูกค้าที่ซื้อไปก็กลับมาซื้อซ้ำทั้งปลีกและส่ง เพื่อนบ้านสมาชิกในกลุ่มของเราก็พยายามผลิตไม้กวาดให้ได้มาตรฐานเดียวกัน ล่าสุดขณะนี้ทางพัฒนาชุมชนอำเภอกำลังหาทางพัฒนารูปแบบการผลิตไม้กวาดบ้านหลวงให้มีรูปแบบใหม่ๆ ให้ขายในตลาดได้มีมีราคา เพื่อเป็นการขยายฐานสร้างรายได้ทางอาชีพให้ชุมชนบ้านหลวงเพิ่มขึ้นชาวบ้านที่ว่างจากการทำไร่นาก็จะมีโอกาสเข้ามาทำอาชีพผลิตไม้กวาด เป็นอาชีพเสริม”

วิถีเรียบง่ายจาการทำงานในบ้านสร้างความสุขและรายได้ในชุมชน ใครผ่านมาเที่ยวอุทยานแจ้ซ้อนก็ เลี้ยวซ้ายแวะขึ้นไปเส้นทางบ้านศรีดอนมูลผ่านตลาดไปยังวัดศรีหลวงแจ้ซ้อน เที่ยวชมร้านขายเครื่องจักสานในหมู่บ้าน ดูวิถีทำไม้กวาด งานจักสานตามครัวเรือน หิ้วกลับไปเป็นของใช้ในบ้านหรือเป็นของฝากราคาไม่แพงเหมือนซื้อในตลาด มีตั้งแต่ราคา 20 บาทจนถึง 50 บาท มาถึงถิ่นก็อุดหนุนกันไป กระจายรายได้หล่อเลี้ยงวิถีและความสุขในชุมชน  ของดี๊ดีที่บ้านหลวงแจ้ซ้อน

                                      เรื่อง-ภาพ : ศชากานท์ แก้วแพร่

(หนังสือพิมพ์ลานนาโพสต์ ฉบับที่ 1227 วันที่ 3 - 9 พฤษภาคม 2562)