ผ้าย้อมครั่ง ชุมชนบ้านทุ่งฮี สีสันอัตลักษณ์​แห่งลำปาง

สัปดาห์นี้ตั้งใจปักหมุดไปทางเหนือสุดของจังหวัดลำปาง นั่นคือ “อำเภอวังเหนือ” หลายๆ คนอาจไม่คุ้นชินกับพื้นที่แห่งนี้สักเท่าไหร่นัก แต่ทราบหรือไม่ว่าอำเภอวังเหนือ มีเสน่ห์มัดใจนักท่องเที่ยวเดินทาง รวมถึงผู้ชื่นชอบงานหัตถศิลป์มานักต่อนักแล้ว

ความโดดเด่นแรกที่ซ่อนตัวอยู่ในอำเภอวังเหนือ ต้องยกให้ “ชุมชนบ้านทุ่งฮี” ตำบลวังทายคำ และก่อนจะลงในรายละเอียด จะขอหยิบยกข้อมูลที่บรรยายถึงวิถีชีวิตของชาวบ้านทุ่งฮี เอาไว้อย่างน่าสนใจว่า...

“ชุมชนบ้านทุ่งฮี อ.วังเหนือ ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มแม่น้ำวัง ทำการเกษตรแบบพึ่งพาน้ำฝนเป็นหลัก ปีไหนน้ำดีมีพืชผลทางการเกษตรดี ปีไหนแล้งชาวบ้านก็จะหันมาใช้ทักษะทางภูมิปัญญาท้องถิ่น เริ่มจากการเปลี่ยนท่อนไม้เป็นเครื่องดนตรีพื้นบ้าน่อย่าง สะล้อ ซอ ซึง และรวมกลุ่มกันเป็น “วิสาหกิจชุมชนสะล้อ ซอ ซึง” การใช้กี่ทอผ้าเป็นรูปแบบเฉพาะ นอกจากนี้ยังมีการจับกลุ่มทำดอกไม้ประดิษฐ์ เพาะเลี้ยงจิ้งหรีดขาย เลี้ยงแพะขายเป็น “แพะชาววัง” ราคาดี ชาวบ้านทุ่งฮีในหนึ่งวัน จึงมีอะไรให้ทำเต็มไปหมด เป็นหมู่บ้านที่เรียกได้ว่า เป็นเมืองต้องมนต์ คนไม่ว่างงาน”

 

และที่กำลังจะกล่าวถึงต่อไปนี้ก็คือ ชุมชนบ้านทุ่งฮี หนึ่งในเส้นทางชุมชนผ้าย้อมครั่งลำปาง วิสาหกิจชุมชนทอผ้าตัดเย็บผ้าพื้นเมืองบ้านทุ่งฮี เกิดจากความร่วมมือร่วมใจของชาวบ้านในชุมชน ตั้งแต่การปลูกเลี้ยงฝ้าย เลี้ยงครั่ง นำมาปั่น ย้อม ทอ จนกลายมาเป็นผลิตภัณฑ์ที่สำคัญของชุมชนและสีของผลิตภัณฑ์ที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชนที่นี่ก็คือ สีชมพู จากครั่ง พืชเศรษฐกิจของจังหวัดลำปาง ที่มีโรงงานผลิตและส่งออกสินค้าครั่งมากที่สุดในประเทศไทย

 

อีกทั้งชุมชนยังพัฒนามาเป็นผลิตภัณฑ์ผ้าย้อมสีธรรมชาติ มีลวดลายปักบนผ้าที่ทันสมัยและเป็นเอกลักษณ์สร้างมูลค่าให้แก่สินค้า เช่น ลายปักดอกไม้สีสรรค์ต่างๆ ลายปักตราไก่ ที่ชาวบ้านปักเย็บจากมือทุกชิ้น สำหรับใครที่ชื่นชอบในการทำกิจกรรมย้อมผ้าด้วยสีจากธรรมชาติ ชมการตัด เย็บ ปัก ทอผ้าพื้นเมืองด้วยภูมิปัญญาชาวบ้าน ห้ามพลาดที่จะมาเที่ยวชม ณ วิสาหกิจชุมชน ทอผ้าตัดเย็บผ้าพื้นเมืองบ้านทุ่งฮี อ.วังเหนือ แห่งนี้

 

สำหรับการทำเครื่อง​ดนตรี​พื้นบ้าน​ ซึ่งที่นี่จะเป็นกลุ่มจัดตั้ง​ขึ้นเพื่อผลิต​เครื่อง​ดนตรี​พื้นบ้านส​ะ​ล้อ​และซึง โดยในช่วงแรกจะผลิตขึ้นเพื่อนำเครื่อง​ดนตรีมาใช้ในการเล่นการแสดงในงานพิธี​ต่างๆ และหลังจากนั้นเมื่อมีชาวบ้านมาร่วมมากขึ้น ก็เริ่มผลิตเพื่อจำหน่าย แล้วกลายเป็นการสร้างเสริมรายได้​ของชุมชน

 

นอกจากผลิตภัณฑ์ผ้าย้อมสีธรรมชาติแล้ว อย่างที่เกริ่นไว้ในข้างต้นว่าอำเภอวังเหนือ ยังแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ เช่น “น้ำตกวังแก้ว” เป็นแหล่งท่องเที่ยวหนึ่งในอุทยานแห่งชาติดอยหลวงซึ่งได้รับการประกาศให้เป็นอุทยาน แห่งชาติ เมื่อวันที่ 16 เม.ย. พ.ศ. 2533 ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของจังหวัดพะเยา เชียงราย และลำปาง รวมเนื้อที่ประมาณ 1,170 ตารางกิโลเมตร สภาพภูมิปะเทศเป็นเขาสูงทอดตัว แนวเหนือ-ใต้ ดอยหลวง เป็นยอดเขาที่สูงที่สุด น้ำตกวังแก้ว เป็นน้ำตกที่สวยงามที่สุดของจังหวัดลำปาง มีชั้นน้ำตกประมาณ 110 ชั้น แต่เป็นชั้นใหญ่ 7-8 ชั้น น้ำตกไหลอยู่ตลอดปี เมื่อขึ้นไปถึงชั้นบนสุดของน้ำตกจะพบ หมู่บ้านชาวเขาเผ่าเย้า ที่บ้านป่าคาหลวงและบ้านส้าน ซึ่งมีทางขึ้นค่อนข้างชัน ที่น้ำตก วังแก้วยังมีเส้นทางเดินศึกษา ธรรมชาติระยะสั้น 1.4 กิโลเมตร นอกจากนี้บริเวณใกล้เคียง ยังมี “น้ำตกวังทอง” ซึ่งมีลักษณะคล้าย น้ำตกวังแก้ว 

และหากหลายๆ คนเคยใช้เส้นทาง แม่ขะจาน-วังเหนือ-พะเยา ก็จะพบ “น้ำตกธารทอง” เป็นน้ำตกหินปูนขนาดกลาง สูงประมาณ 30 เมตร ตั้งอยู่ในอุทยานแห่งชาติดอยหลวง อ.วังเหนือ ลำปาง นับว่าเป็นอีกหนึ่งจุดที่เดินทางสะดวกมากๆ แล้วยังอยู่ท่ามกลางธรรมชาติป่าเขียวขจีและมีแอ่งน้ำให้เล่น เหมาะกับการมาพักผ่อนเล่นน้ำหรือแวะถ่ายรูปพักเหนื่อยจากการขับรถ

และสำหรับผู้ที่ชื่นชอบศึกษาทางด้านงานศิลป์ ที่อำเภอวังเหนือ คุณจะได้ชมจิตรกรรมล้ำค่า ฝีมือช่างชาวบ้านอายุเกือบร้อยปี ที่ วัดบ้านก่อ ศูนย์รวมความศรัทธาทางพระพุทธศาสนาของผู้คนในท้องถิ่น ตลอดจนความร่วมมือของชุมชนที่ช่วยกันสร้างวิหารเพื่อใช้ในกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา เมื่อราวกลางพุทธศตวรรษที่ 25 พระพุทธรูปเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ก่อปูนปั้นทาสีน้ำมัน ภายนอก องค์ประธานนั่งกลาง อีกองค์หนึ่งเพื่อให้เป็นคู่กันประดิษฐานด้านขวา รูปแต้มในวิหาร มีอยู่ทั้งภายในและบนผนังหน้าวิหาร เป็นเรื่องราวของพุทธประวัติ ชาดกและชาดกนอกนิบาต หรือนิทานพื้นบ้านอิงชาดก

กอบแก้ว แผนสท้าน...เรื่อง